Passie voor het lijden: de Hundert Betrachtungen und Begehrungen van Henricus Suso en de oudste drie bewerkingen uit de NederlandenIn de Late Middeleeuwen was het lijden van Jezus een 'hot item': religieuzen mediteerden er dagelijks over. De vele passieteksten die bij deze meditatie gebruikt werden, zijn in schier ontelbare afschriften bewaard gebleven. De Honderd artikelen van de passie van de Duitse dominicaan Henricus Suso is een van de meest wijdverbreide teksten geweest: uit de Nederlanden zijn tenminste twaalf bewerkingen en vertalingen bekend, die samen in ruim tweehonderdnegentig handschriften overgeleverd zijn. In deze studie staan de oorspronkelijke Duitse meditatietekst en de drie oudste bewerkingen uit de Nederlanden centraal. De meditatieoefening, rond 1320 ontstaan in Zuid-Duitsland, werd al voor het midden van de veertiende eeuw gebruikt en bewerkt in het Brabantse klooster Groenendaal. De volkstalige bewerking die hier ontstond, werd op haar beurt weer voor 1372 in het Latijn vertaald door de Groenendaalse kanunnik Willem Jordaens. Deze Latijnse vertaling is over grote delen van Europa verspreid geraakt. Voor het einde van de veertiende eeuw werd Jordaens' vertaling in de Noordelijke Nederlanden vertaald in de kringen van de Moderne Devotie. De meditatietekst van de Honderd artikelen heeft in de vier genoemde veertiende-eeuwse tekstversies een behoorlijke ontwikkeling doorgemaakt: zowel de inhoud als de structuur van de tekst is gaandeweg ingrijpend veranderd. Deze tekstontwikkeling hangt samen met de manier waarop de tekst in verschillende milieus gebruikt werd. Factoren die de tekstontwikkeling bepalen, zijn vooral het opleidingsniveau van de tekstgebruikers en de manier waarop zij mediteren. Om de tekstontwikkeling te kunnen begrijpen, wordt elke tekstversie bestudeerd tegen de achtergrond van de historische context waarin zij gemaakt is. Hierdoor wordt duidelijk hoe de tekst in de meditatiepraktijk functioneerde. Door deze studie is een begin gemaakt met de verkenning van het zeer uitgestrekte en vooralsnog onoverzichtelijke terrein van de laat-middeleeuwse passieliteratuur. |
Contents
Inleiding | 1 |
Henricus Suso en zijn Hundert Betrachtungen und Begehrungen | 45 |
De ZuidNederlandse bewerking | 81 |
Copyright | |
11 other sections not shown
Common terms and phrases
aandacht aantal afkomstig afschrift aspecten Ave benigne Ave Maria begin beide bekend beleving beschrijving bespreking bewerker Bihlmeyer 1961 bijvoorbeeld Bruin Brussel Büchlein Centum meditationes Christus collecte daer deel Deschamps devoten Devotie dijn dijnre dinen dood drie Duitse eeuw eigen einde elke Epistola gaat gebed gebruikt geeft Geert Grote geestelijke geschreven goed Groenendaal grote hand handschriften heer heilighe herten Honderd artikelen Horologium Hundert Betrachtungen Ihesu Jezus Jhesu Jordaens klooster komen komt kruis laat laatste Latijnse vertaling Leiden leren leven lijden manier Maria meditatie meditatietekst mediteren meest Middelnederlandse minne Moderne naam namelijk Nederlanden nieuwe oefening onderzoek ontwikkeling passie passion persoon proloog punten Ruusbroec sijn slechts slotte steeds Suso Suso's tekst tekstversies text tweede Utrecht verband verder vergelijk Vers verschillende verspreiding vertaald vertaler vier Vita volgens volkstalige voorbeeld vormen waarin Weekoefening werk woorden zelf ziel zoals zowel Zuid-Nederlandse bewerking