α'. Αλλ' ἐπὶ τὸ μαρτύριον ἡμᾶς τοῦ Πατρὸς ὁ και ρὸς καλεῖ· μαρτύριον στεφανοῦν μὲν τὸν Πατέρα δι' αὐτὴν τοῦ πράγματος τὴν φύσιν, ἀνακηρύττον δὲ τοῦ Θεοῦ τὸ πάνσοφόν τε καὶ εὐμήχανον καὶ δυνατὸν εἰς τὸ πόρους ἐν τοῖς ἀπόροις εὑρεῖν. Τὸ γὰρ εὔχε σθαι μὲν τὸν ἅγιον καταξιωθῆναι τοῦ τοιούτου στε φάνου, τὸν καιρὸν δὲ τοῦτο μὴ ἔχειν, τῆς μὲν ἀσε βείας ἀπεληλαμένης, τῆς εὐσεβείας δὲ ἐκτεταμένης κατὰ πάσης τῆς οἰκουμένης· τρόπον δέ τινα εὑρε θῆναι μαρτυρίου τοιοῦτον, ὅνπερ ἄνδρες αὐτῷ προβάτων περικείμενοι φορὰς ἄκοντες ἐξήνυσαν· πῶς οὐχὶ τῆς τοῦ Θεοῦ σοφίας τε καὶ ἰσχύος εἶναι τοῦτο ἔργον, πιστευτέον ὀφείλει; Πῶς οὖν αὐτῷ καὶ οὗτος ὁ στέφανος ἐπλάκη ;

β'. Ἐν τούτοις οἷς ἔφην τῶν πραγμάτων ἁπάντων, ὑπεξίσταται μὲν ὁ γέρων (α) τῆς ζωῆς ἑκατέρας· ἐν ταύτῃ μὲν, ἐκείνης· σὺν ἐκείνῃ δὲ, ταύτης. Γίνε ται δὲ μετ' ἐκεῖνον ὁ δι ̓ ἐκείνου τὰ ἐκείνῳ δοκοῦντα εἶναι πράττων ἅπαντα· οἰόμενος μὲν λανθάνειν, λεληθὼς δὲ οὐδένα. Οὗτος οὖν τοῖς ἀνοήτοις γλυκύς τε ὢν καὶ πιθανὸς καὶ κολακείας γέμων, πείθων τε ἅπαντας, μηδὲν εἶναι ὧν ἐποίησε τότε, δέον ομνύναι μηδὲν εἰδέναι ὧν ἐλάλησε τότε, ὁ ̓Αθηναῖος δαίμων, τῆς ̓Αττικῆς δεισιδαιμονίας τὸ σύμβολον (6)· οὗτος διπλῇ πληγεὶς ἀκοῇ, τοῦτο μὲν, τῶν τοῦ ἁγίου κατά ορθωμάτων ὧν εἰργάζετο, καὶ ἐν ἐρημίᾳ καθήμενος, ψυχὰς μυρίας τὰς μὲν ἐκ τῶν βαρβαρικῶν ἐξωνούμε νος χειρῶν (c) οἷς εἶχε μικροῖς καὶ πενιχροῖς χρήμασι· τὰς δὲ ἐκ τῶν τοῦ διαβόλου βρόχων ἀνασπῶν οἷς εἶχε πλουσίως πόνῳ καὶ χάριτι κτηθεῖσι λόγοις· ἑτέρους λιμῷ καὶ φυγῇ πολεμουμένους τοῖς τῆς ἁγίας χώρας (4) διατρέφων ἀλεύροις· μοναστήριά τε φυ τεύων ἐν φόνοις καὶ ἁρπαγαῖς συνεκτραφείσαις χώ ραις, ἅπερ ἅπαντα μικροῦ καὶ τὴν Ἀντιόχου πόλιν ἅπασαν μετώκισεν ὡς αὐτόν (e). Τοῦτο δὲ καὶ τῆς Ρωμαίων ὀρθοτάτης κρίσεως, οι συναγαγόντες ἐπι σκόπων πλῆθος (γ), ἐβούλοντο μὲν ἄφνω πάντες πολύ λοί τε ὄντες καὶ μεγάλῳ τῷ βίῳ δραμεῖν ἐπὶ τὴν Κωνσταντίνου τῇ τῆς εἰρήνης ἐπιθυμίᾳ, βέλτιον

(α) Arsacius, ut reor, qui decrepita aetate datus fuerat Chrysostomo successor.

(6) Suspicor denotari hoc loco Atticum, qui ArsaCIO successit, vivente adhuc Chrysostomo; ideoque obtrusus contra fas erat. Attici artes, quibus ad Chrysostomi exitium connisus est, ejusque dissimulatio et fallacia ex historicis satis constat. Dicere autem videtur Martyrius Atheniensem paulo tectius, ne dicat Atticum, quem utpote præpotentem et archiepiscopali dignitate sublimem nominare metueLat. Cæteroqui Atticus oriundus erat Sebaste urbe

εἶναι ὀλίγοις ᾠήθησαν πρότερον ἐπιτρέψαι τὸ πρᾶ γμα, καὶ πέντε ἐπισκόπους ἐπιλέκτους (g) ψηφισάμενοι, δύο τε πρεσβυτέρους ἐκ τῆς μεγάλης Ῥώμης, σὺν τοῖς ἐνθένδε ὡς αὐτοὺς πρεσβευσαμένοις ἐπισκό ποις ἐκπέμπουσι, μηδὲν ἕτερον αἰτήσοντας τὸν βα σιλέα, ἢ συνόδου τε ἐπιτροπὴν καὶ ὅρον ἐν τῷ πρά γματι, καιρόν τε τῇ συνόδῳ καὶ τρόπον.

γ'. Ὡς δὲ εἶδεν ἑαυτὸν ὥσπερ ὑπὸ τρικυμίας τῆς (ι) ἐν ἑκατέροις ἀκοῆς περιαντλούμενον· καὶ τὸν μὲν ἐπὶ μεῖζον ὕψος αιρόμενον ἀρετῆς τε καὶ δόξης, τοὺς δὲ ἐνισταμένους, καὶ πᾶσαν εἶναι φάσκοντας ἀνάγκην τοῦ γενέσθαι σύνοδον, ταῦτά τε βεβουλευμέ νον, καὶ τοῦ κρατοῦντος ἄνω τὸν ἀδελφὸν (i) τὸν τούτου, τί ποιεῖ; Τὸν κατὰ τῆς Ἐκκλησίας, ὃν πρὸ βραχέος εἶπον, ὑπεισελθὼν στρατηγὸν (j), πείθει τους μὲν ἐκπέμψαι σὺν ἀτιμίᾳ, ὡς ἂν ἀλλοτρίας ἐπιβεβηκότας ἀρχῆς· τοὺς δὲ ἐνθένδε τῆς αὐτῶν δεηθέντας βοηθείας, ὡς τὴν ἐνθάδε ὑβρισαμένους βασιλείαν τε καὶ κρίσιν, ἐπὶ τὴν ὑπερορίαν μεταστῆσαι (4)· αὐτῷ δὲ τῷ ἁγίῳ τρόπον ἐπινοῆσαι τελευτῆς χαλεπώτα τον, ἣν οὐ σίδηρος ἐποίησεν, ἀλλ' ἡ πολὺ τοῦ σιδή ρου χαλεπωτέρα απαγωγή τε μακρὰ καὶ νόσος συν εξευγμένη φυσικῇ σώματος ἀσθενείᾳ. Καὶ ταῦτα ὁμοῦ ἐβουλεύσαντο, καὶ τὸ ἔργον εἴπετο. Καὶ τά τε κατὰ τοὺς ἄλλους, ὃν εἶπεν ἐκεῖνος εἶχε τρόπον· καὶ τότε πρῶτον κατεπατεῖτο νόμος ὁ περὶ τῶν πρέσβεων ἱερέων, περὶ εἰρήνης τε ἐκκλησιαστικῆς καὶ ὁμο νοίας κοινῆς πρεσβευομένων.

δ. Καὶ αὖθις τὴν ταχίστην ἐκπέμπονται δήμιοι θυμῷ τε καὶ ἡλικίᾳ ζέοντες, ἔρωτί τε λήμματος και ό μενοι, ὃν αὐτοῖς ὑπέφηνε τὸ τοῦ πράγματος κέρδος, ἐπὶ τὸ τὸν δίκαιον ἀνελεῖν ὃν ἂν βούλοιντο τρόπον. Οι καὶ ἐπανελθόντες, τὴν μὲν τελευτὴν τοῦ Πατρὸς ἀπαγγέλλοντες κατεμήνυσαν, τὸν δὲ ταύτης τρόπου λέγοντες ἄλλον ἄλλος. Ἡμᾶς τί περὶ αὐτῆς ἀκόλου θον ἐννοεῖν, οὐ πείθουσιν· ὡς ἄρα ἀνελόντες αὐτὸν ἐκβοῆσαι τὸ πρᾶγμα δεδοίκασιν, ἢ κατακρύψαντες αὐτὸν ἐπανῆλθον, τῇ περὶ τοῦ θανάτου φήμῃ τοῦ φίλτρου περὶ αὐτὸν τὸ πλῆθος ἐκλύσοντες. Εἰ μὲν

Armenia, et ex clero Constantinopolitano assumptus ad cathedram. Malet itaque fortasse aliquis, me quidem haud contradicturo, intelligere Athenaidem, sive Eudoxiam augustam, Leontii Atheniensis philosophi filiam, deinde ex ethnica, Attico nostro crudiente et baptizante Christianam, anno 421, quo Theodosio imp. nupsit.

(c) Sozomenus lib. viii, 27, aliique narrant patrata in exsilio a Chrysostomo egregia opera.

(4) Intellige Olympiadem ex Nebridio viduam,

1. Sed jam tempus nos vocat ad Patris martyrium martyrium, inquam, quod Patrem quidem ipsa rei natura coronat, Dei vero summam sapientiam potentiamque deprædicat, qui utilitatem ex noxiis extundere novit. Etenim cum vir sanctus hac se corona dignum haberi percuperet', neque id tamen tempora concederent, postquam impius cultus depulsus fuit, vera autem religio totum orbem occupavit: martyrii genus quoddam adinvenire, quod ei homines ovina pelle induti (Matth. vi, 15), vellent nollent, inferrent, nonne divinæ sapientiæ potentiæque opus credendum est ? Quomodo igitur hæc ei corona contexta fuit ?

2. In hoc medio, ut dixi, rerum cursu, ex utraque vita decedit senex; is qui in hac vita illam amiserat, et una cum illa hane amisit. Fitque post eum (episcopus) ille, qui per illum ea quæ sibi placuerant cuncta fecerat; putans quidem latere, neminem tamen latens. Hic ergo stultis gratus, et blandus atque assentatione redundans, cunctis persuadens nihil jam superesse eorum quæ tunc fecerat ; cum jurare opus esset nihil eorum scire quæ tunc diceret, Atheniensis nempe dæmon, Atticæ superstitionis symbolum; hie, inquam, duplici fama audita. percellebatur, primo de sancti viri factis egregiis, quæ in deserto etiam constitutus patrabat, plurimas hominum animas ex barbarorum manibus redimens paucis illis ac pauperculis quæ ei supererant facultatibus; alias autem diaboli laqueis eripiens, ea quam sibi labore et Dei beneficio comparaverat eloquentia; partim denique fame et exsilio afflictos sanctæ viduæ nutriens cibariis; monasteria quin etiam condens in regionibus cæde et rapina vivere solitis; quæ omnia universam quoque Antiochiæ civitatem ad eum transferebant. Deinde commovebatur justissimo Romanorum judicio, qui magna congregata episcoporum multitudine, volebant illico omnes tanto numero grandique impensa Constantinopolim sine mora venire pacis studio impulsi; sed tamen pau

cis aliquot censuerunt antea committendum negotium, et quinque electos decreto episcopos, duosque ex magna Roma presbyteros, una cum illis qui hinc ad Romanos profecti erant episcopis, miserunt, nihil aliud ab imperatore petituros, quam synodi celebrandæ decretique eo super negotio condendi facultatem, nec non synodi tempus ac modum.

3. Cum itaque se cerneret (Atticus) tanquam grandi fluctu his auditis utrinque obrui; et illum (Chrysostomum) quidem ad summum virtutis culmen gloriæque elatum, hos autem instantes, et synodum omnino necessariam dicentes, atque ita censentem etiam imperatoris majorem fratrem ; quid agit? illum adiens, quem paulo ante appellavi, inimicum Ecclesiæ ducem, suadet ei ut Occidentales quidem episcopos, utpote in alienam ditionem ingressos, cum ignominia expellat ; nostros autem qui Romanorum auxilium imploraverant, ceu qui imperium nostrum judiciumque læsissent, in exsilium mitteret; ipsi autem sancto viro mortis genus asperrimum adinveniret, quam non ferrum inferret, sed ferro multo molestior in longinquam regionen abductio, et morbus physicæ corporis imbecillitati conjunctus. Hæc duo illi simul deliberarunt, et opera subsecuta est. Et quod quidem ad alios attinet, res eum quem ille voluit exitum nacta est; tuncque primum legatorum episcoporum jus conculcatum fuit, et quidem pacis ecclesiasticæ causa et universalis concordiæ missorum.

4. Ecce autem statim mittuntur carnifices juvenili furore ardentes, et lucri amore inflammati, quod eis rei occasio spondebat, justum virum ea qua vellent ratione occidendi. Hique postea reversi de Patris obitu nuntium attulerunt, cujus modum alii aliter enarrabant. Nobis certe quid de illo obitu sentiendum sit, non persuadent: utrum, illo interfecto, rem publice edicere timeant, an eo alicubi occultato redierint, fama de ejus obitu sparsa, ut populi erga eum studium sedarent. Certe si ille

(i) Dicit Honorium imp., cujus vehementes litteræ ad fratrem Arcadium de tota illa tragœdia in causa Chrysostomi exstant etiam tomo III operum p. 524.

(j) Erat hic Valerianus militaris dux, vel Optatus urbis præfectus, de quorum alterutro Martyrius in parte laudationis amissa dixerat. De his in Vita Chrysostomi

(k) Lege Palladium cap. 20, nec non citatas Ilo norii imp. litteras.

οὖν ἔτι περίεστιν (α), οψόμεθά ποτε αὐτὸν, ἀδελφοί, κατὰ τὸν Ἰωσὴφ ἐπὶ τοῦ θρόνου καθήμενον, καὶ σιτοδοτοῦντα πᾶσι τὴν πνευματικὴν τροφήν. Εἰ δὲ ὄντως ἐπὶ τὴν ἀληθινὴν μετέστη ζωὴν, καὶ πρὸς τὸν ποθούμενον ἐπανέδραμε Χριστὸν, ἔχομεν πρεσβεύοντα ὑπὲρ ἡμῶν μάρτυρα. Δεξάμενος δὲ οὑτοσὶ (Αττικός) τὴν ποθητὴν ἀκοὴν, καὶ προσθεὶς ἡδονὴν τῷ τοῦ σώματος ὄγκῳ, φιλανθρωπίαν ἐνδὺς, ήρξατο περιτρέχειν ἅπαντας, ἀλείφειν τε καὶ θεραπεύειν λόγοις, οὓς κατέτεμεν ἔργοις, ἀργύριόν τε τοῖς δεομένοις διδόναι, γονάτων τε ἅπτεσθαι καὶ προκυλινδεῖσθαι, οἷς οὐδὲν ἕτερον ἔχειν ἐπέπειστο παρέχειν, ἀξιῶν λῦσαι μὲν τὴν πρὸς αὐτὸν ἔχθραν δικαίαν, τὴν δὲ ἀθέμιτον ἐκείνην ὑπεισελθεῖν φιλίαν (6).

ε'. Ἐγὼ δὲ ἡδέως ἂν εἶπον πρὸς αὐτὸν, ὅτι Ω τύραννε, φαίνῃ γάρ μοι δι' ὧν ἐγχειρεῖς ἥδεσθαι τῇ τοιαύτῃ προσηγορία, ποίοις ὀφθαλμοῖς προσφέρεις φάρμακα τραύμασιν οἷς εἰργάσω ; ἢ κολακεύειν εἰ δὼς, διὰ τοῦτο ἐλύπεις πρότερον, ἵνα ἔχῃς ὅπου χρήσῃ τῇ τέχνῃ; ταυτὸν ποιῶν οἷον ἂν εἴ τις ἰατρὸς βοτά νας συναγαγών μυρίας, καὶ καταδύσας ῥακίῳ, τοῦτο μὲν ἐν τῇ εὐωνύμῳ φέρει χειρί, τῇ δεξιᾷ δὲ ἄνδρα βοπάλῳ παίων, λέγει πρὸς αὐτόν· Ω φίλτατε, θάρωσει· καὶ γὰρ μετὰ χεῖρας ἔχω τὴν θεραπείαν. Αλλ' εἶπεν ἂν ἐκεῖνος δικαίως· Ω κάκιστε, τί γὰρ και τασκευάζεις τῷ φαρμάκῳ τὴν χρείαν ; πῶς δέ σοι τὴν Ιατρείαν ἐμπιστεύσω σώματος ήσθενηκότος, ὅπερ ὑγιὲς λαβὼν οὕτως ἀθλίως διέθηκας ; Ἐμοὶ μὲν οὖν δοκοῦσιν οἱ διὰ τὴν κοίμησιν τοῦ μακαρίου τῇ κοινω νία προσιόντες τῇ τούτων, πάλαι (c) αὐτοὺς ἐπὶ τὸν φόνον ὠθεῖν, διδάσκειν τε τοὺς μετὰ ταῦτα ἅπαντας, εἰκὸς δὲ πολλοὺς ὡς ἐν τοιούτῳ βίῳ δειχθήσεσθαι τοιούτους, ἵν ̓ ὅταν θέλωσιν ἀπελάσαι δίκαιον, καὶ λυπῆσαν τὸ πρᾶγμα διασπείρῃ (d) τὰ πρόβατα, τα χέως αὐτὸν ἀνέλωσιν, ὥστε τῇ ἀναιρέσει συναχθῆναι τὰ ποίμνια. Τί λέγεις, ἄνθρωπε ; Οὐκ ἐκοινώνεις διὰ τὴν ἀδικίαν, καὶ κοινωνεῖς μετὰ τὸν φόνον, ὥσπερ του φόνου ἀποσμήξαντος ἐκείνην; Ἢ καὶ τὴν Ἰεζάβελ μέχρι τῆς τοῦ Ναβουθὲ ἀμπελῶνος ἀρπαγής, διὰ τοῦτο ἐμίσεις, ἐπειδὴ δὲ αὐτὸν ἀνεῖλε, τῇ ζωῇ ἐκείνου τὸ πρὸς ταύτην συγκατέλυσας μίσος; Τί οὖν ἔχομεν, φησί, ποιῆσαι, τοῦ ἀνδρὸς ἀποθανόντος ; Τὴν ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ δικαίαν κρίσιν περιμεῖναι· πάντως δὲ ἔσται,

τῷ πατρὶ τελευτήν, βασιλικοῖς σχήμασι τῷ πενθή σαντι συνήντα. Πάλιν αὐτὸς οὗτος ἀποθανών Ἰωσὴς, τὴν συγγένειαν ἅπασαν εἰς πολυάνθρωπον ἐκταθεῖσαν ἀριθμὸν δουλεύειν δουλείαν χαλεπὴν Αἰγυπτίοις εἴασεν. Ἀλλ' ὅμως διὰ τὴν ἐκείνου τελευτὴν οὐδεὶς Ἰσραηλίτης γέγονεν Αἰγύπτιος, ἀλλὰ μικρὸν (e) ὑπομείναντες ἐν τῇ δουλείᾳ χρόνον, διὰ τοῦ Μωϋσέως εἰς περιφανεστάτην ελευθερίαν ἀνέδραμον· καὶ οἷς οὐδὲ ἀναπνεῖν πρότερον ἀπὸ τῶν μόχθων ἐξῆν, ὕστερον ἅπασα ἡ κτίσις ἐδούλους· τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ βαδίζουσι μὲν αὐτοῖς τὴν θάλασσαν ἠπειρώσαντος, διψῶσι δὲ τὴν ἔρημόν τε καὶ ἄνυδρον πελαγίσαντος, τροφῆς δὲ ὀρεγομένοις ἄρτον οὐρανογεώργητον ὅσαντος. Τούτων αὖθις οὐ πόλιν, οὐκ ἀγορὰν, οὐκ οἰκήματα ἐχόντων, ἀλλ' ἐπὶ τῆς ἐρήμου τῆς πολλῆς ἀγει λαζομένων, ὁ δημαγωγός Μωϋσῆς προστίθεται πρὸς τοὺς πατέρας αὐτοῦ. Τί οὖν ἔδει ποιεῖν τοὺς δι' αὐτοῦ τὴν τῆς ἐπαγγελίας προσδοκῶντας ἀπολήψεσθαι κληρονομίαν; πάλιν εἰς Αἴγυπτον ἀναδραμεῖν ἀπογνόντας, είπέ μοι; Αλλ' ἐγέλασεν ἂν αὐτῶν τὴν ἄνοιαν Ἰησοῦς ὁ τὸ τοῦ Μωϋσέως ἐκδεξάμενος ἔργον, καὶ τὰς τῶν ἀλλοφύλων τειχήρεις πόλεις αἱρῶν, νῦν μὲν σαλπίγγων ἤχῳ, νῦν δὲ τῇ προσδοκία τῆς παρουσίας μόνῃ, ἐνίους δὲ ὁρῶν καὶ σοφισμάτων δεηθέντας (1) πρὸς τὸ τῆς αὐτοδουλείας ὑπεισελθεῖν τὸν ζυγόν.

ζ'. Ηλίας έλεγε μέν ποτε καταλελείφθαι μόνος, ηὕρισκε δὲ προφήτας ἐν τοῖς σπηλαίοις ἑκατὸν τρεφομένους, καὶ τοῦ Δεσπότου δὲ λέγοντος ἤκουεν, ὅτι Κατέλιπον ἐμαυτῷ ἑπτακισχιλίους ἄνδρας, οἵτι νες οὐκ ἔκλιναν γόνυ τῷ Βάαλ. Ὕστερον δὲ ἐτ βὰς αὐτὸς τοῦ ζεύγους ἐκείνου, καὶ πυρὸς πτεροῖς πρὸς τὸν οὐρανὸν δραμὼν, τὸν Ἐλισσαῖον εἶχε δει κνύντα ἐν αὐτῷ τὸν Ἡλίαν, καί τισι καὶ πλέον. Τοῦτο γὰρ ἐπεθύμει. Πάντως που καὶ νῦν Ελισσαίος κρύ πτεται, τὴν τοῦ Πατρὸς μηλωτὴν ἐκδεχόμενος. Τί δὲ, εἰπέ μοι, εἰ κατὰ τὸν καιρὸν τῆς τοῦ Σωτῆρος παρουσίας ἐγεγόνεις, εἶτα τοῖς ἀποστόλοις συνών, τὸν μὲν ἑώρας σταυρούμενον, τοὺς δὲ τοῦτον πήξαντας, καλοῦντάς τε εἶχες, καὶ κολακευόντων ήκουες, λεγόντων τε ὅτι μετά θάνατον ἅπαντα ἀνάγκη λελύσθαι τὰ πράγματα; ἆρα ἂν προσελθὼν τοῖς ἀποστόλοις, εἰπε μοι, πείθειν ἐπεχείρεις προσδραμεῖν τε τῷ Καϊάφα καὶ ἐπαινεῖσθαι τὸ ἔργον, καὶ φιλῆσαι δεξιὰν τὴν

ζωῇ, καὶ τὸ τῶν πραγμάτων τέλος περικλείειν εἴωθεν ὁ Δεσπότης· τοὐναντίον δὲ μᾶλλον ἀπὸ τῆς τελείας αὐτῶν ἀπογνώσεως φιλεῖ τῶν τοιούτων τὰ προοίμια ποιεῖσθαι· καὶ τούτων ἀπὸ τῶν θείων Γραφῶν τὴν μαρτυρίαν παρέξομαι.

Γ ́. Κατέφαγέ ποτε τὸν Ἰωσὴφ θηρίον πονηρόν, τῷ τῶν ἀδελφῶν παρὰ τῷ πατρὶ λόγῳ· τοὺς τὸ μὲν εἰπόντας, τὸ δὲ ἐργασαμένους, ὑποχειρίους είχε, καὶ προσκυνοῦντας ἑώρα, τὸ σύγκριμα τῶν παλαιῶν δε χομένους ἐνυπνίων. Καὶ μετὰ τὴν πιστευθεῖσαν παρὰ

(a) Vult adhuc dubitare Martyrius de Chrysostomi obitu. Certe supra dixit, suspicari se eum alicubi a custodibus fuisse occultatum. Sed de hac re jam diri ia prævio monito.

(6) Agit Martyrius de artificiis Attici, qui conci

ἔπεισας· σαυτὸν δὲ, τοῦτο ποιήσας, τῆς τε τοῦ Πνεύ ματος ἀπεστέρεις χορηγίας, καὶ τῶν μυρίων ἀγαθῶν ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε, καὶ οἷς οὐκ ἤκουσε, καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἅπερ ἡ τοῦ σταυρωθέντος ἡμῖν ἐχαρίσατο φιλανθρωπία.

η'. Ὥστε καὶ νῦν ἀπογινώσκειν μὲν οὐδαμῶς ὅσιον, ἀδελφοί, τοῦ Θεοῦ τὴν ἀντίληψιν. Ἐπιλέγειν δὲ αὐτ τοῖς ἀναγκαῖον τὰ ῥήματα τῶν παλαιῶν παίδων ἐκείνων· Μικρὸν ὑπαλλάξαντες (3), ὅτι ἔστι Θεὸς ἐν

liandis fautoribus gratiaque captanda episcopatum sibi confirmare salagebat. Tyrannum vocat, id est alieni throni usurpatorem, quia præcipuus Chrysostomi eversor Atticus fuit. Pallad. cap. 11. Allicum gravissime accusat Tillemontius Monum. Hist, eccl

adhuc superest, nos qui sumus ejus fratres videbimus aliquando Josephum in throno sedentem (Gen. XLill, 26 sqq.) et spiritalem alimoniam cunetis præbentem: sin is reapse ad veram vitam migravit, atque ad exoptatum Christum perrexit, habemus pro nobis intercessorem martyrem. Hoc accepto sibi grato nuntio (Atticus), voluptate augens corporis tumiditatem, induta benignitatis specie, cœpit per omnes concursare, fovere ac delinire sermone, quos opere laniaverat; pecuniam indigentibus aut poscentibus dare, genibus eorum advolvi ac supplicare, quibus nihil aliud præbere se posse credebat, rogans nempe ut justum adversus se odium omitterent, et iniqua secum amicitia coirent.

5. Ego vero ipsum sic libenter alloquerer : 0 tyranne, videris enim mihi, propter ea quæ agis, hac appellatione gaudere, qua oculorum audacia medicinam affers vulneribus quæ ipse fecisti? vel quomodo pro tuo adulandi more, idcirco antea injurius fuisti, ut deinde haberes in quo artem tuam exerceres ? haud aliter quam si quis medicus plurimarum herbarum emplastrum sinistra gerens, dextera interim manu hominem clava percuteret, diceretque Bono animo esto, charissime; nam medela mihi in manibus est. At enim, recte admodum ille responderet : O pessime, cur mihi medelæ necessitatem imponis? Cur autem tibi infirmi corporis curam committam, qui sanum cum inveneris, tam male affecisti? Mihi ergo videntur illi homines, qui propter beati viri obitum ad horum communionem accedunt, et eos pridem ad cædem impulisse, atque id posteros omnes docere, cujusmodi in hac vita multos exsistere facile accidit, ut cum voluerint justum hominem expellere, et cum calamitas aliqua oves disperserit, protinus illum interficiant, ut eodem excidio irretiant ovile. Quid ais, o homo? Non communicasti hactenus propter iniquitatem, nunc post cædem communicas, quasi cædes iniquitatem purgaverit? Num Jezabelem usque ad vineæ rapinam odisti, postquam autem illa Nabuthem interfecit, quasi hic viveret, odium scelestæ feminæ remisisti? (III Reg. xx1, 2 sqq.) Quid ergo agemus, aiunt, mortuo jam homine? Exspectare, inquam, oportet justum Christi judicium, quod quidem sine dubio eventurum nemo ambigat: etenim haud humanæ vitæ terminis, rerum quoque finem concludere Dominus solet: contra potius ab ipsa rerum desperatione initium sumere ; id quod divinarum Scripturarum testimonio confirmabo.

6. Devoraverat olim Josephum mala fera, prout fratrum apud patrem affirmabat oratio ( Gen. XXXVII, 33). Jain vero hos qui aliter dixerant, aliter egerant, subditos habuit Josephus, seque adorantes conspexit, et somniorum veterum interpretationem ex

t. XII, p. 416, et seqq. Defendere nituntur Boschius loc. cit. et Bollandiani ad diem 8 Januarii.

(c) An fortasse pro akv? Tunc dicas et eos rursus ad cædem impellere.

(α) Num pro λυπήσαντες ποιμένα, διασπείραι, etc.?

pertos (Gen. XLIII, 26). Ipse autem, post creditam a patre necem, regiis curribus lugenti occurrit (Gen. XLVI, 29). Mox hic idem Josephus moriens universam suam cognationem, magno numero jam auctam, durum Ægyptiis servitium servituram reliquit (Exod. vii, 6 sqq.). Neque tamen propter ejus obitum quispiam Israelita factus est Ægyptius, sed aliquanto perferentes servitium tempore, Moysis opera in splendidissimam libertatem vindicati fuerunt; et qui antea ne respirare quidem sub laboribus poterant, deinde eis universa creatura servivit, dum videlicet benignus Deus gressibus eorum mare tanquam terram exhibuit; sitientibus deserta et inaquosa loca pelagus effecit; cibi cupidis panem in cœlis elaboratum depluit (Exod. xv, 1 sqq.). His porro neque urbem, neque forum, neque domos adhuc habentibus, sed in vasta eremo gregis instar adhuc versantibus, dux populi Moyses ad patres suos apponitur. Quid ergo his agendum erat, qui per Moysen promissam exspectabant capere hæreditatem? Num in Ægyptum, dic mihi, desperatione redeundum? At certe illorum stultitiam risisset Moysis in munere successor Josue, qui alienigenarum urbes moenibus communitas cepit, modo tubarum sonitu (Jos. vi, 1 sqq.), modo exspectatione tantummodo vel præsentia: denique et nonnullos vidit artificiosa fraude utentes, ut spontaneæ servitutis jugum subirent.

7. Elias aliquando aiebat solum se relictum (qui Deo serviret), moxque reperit centum prophetas in speluncis viventes, audivitque Dominum sibi dicentem: Reliqua mihi feci sex millia hominum, qui genu Baali non flexerunt (III Reg. xix, 18). Postremo ipse curru illo conscenso, igneisque alis in cœlum volans, Elisæum habuit, qui in se Eliam repræsentavit, imo major interdum visus est, prout ipse optavit (IV Reg. 11, 9). Sine dubio nunc quoque latet alicubi Elisæus, qui Patris meloten sustulit. Quid, oro, si tu illa ætate vixisses, qua Servator apparuit, atque ita cum apostolis versans, illum quidem crucifixum vidisses, crucifixores autem te invitantes audisses et assentando dicentes, omnia morte necessario finiri, num ad apostolos, dic sodes, accedens hortatus eos esses, ut Caipham convenirent, actam rem laudarent, dexteram illam christicidam oscularentur ? Sine dubio hoc illis non persuasisses: tu vero hoc facto Spiritus dono temet privasses, et innumeris illis bonis, quæ nec oculus vidit, neque auris audivit, neque in cor hominis ascenderunt (1 Cor. 11, 9), quæ videlicet crucifixi donavit nobis benignitas.

8. Quæ cum ita sint, ne nunc quidem desperare licet, fratres, de Dei auxilio. Sed necessario dicenda nobis sunt verba priscorum adolescentium illorum,