nubendi poft annum, ne quis de prole dubitet. in lege alia, quæ extat C.de Repud. 1. 9. inquit Anaftafius Imperator licebit mulieri poft annum ad fecundas nuptias connolare.que tamé lex fublata eft à Iustiniano in Auth.vbi non vult licere folui coniugium mutuo confenfu, nifi caftitatis causa hoc fiat. vides interim tempore Anastafij potuifse mutuo confenfu folui coniugium, vt pofset mulier poft annum alij nubere. Cur verò fic locuti funt de repudio,atque diuortio imperatores, fi iure Diuino vinculum coniugij tale eft,vt vxor alligata fit viro quam diu viuit ? nonne Diuina turbarunt, qui fic de nuptijs fenferunt? fecuti funt morem Romanum antiquum, neque fubtiliter verba Euangelij, atq; Pauli potuere exponere. Ad Antiftites fi itum fuifset, in alia abiuissent, neq; putassent fic folui pofse coniugium, vt aliæ ineantur nuptiæ, quamdiu alteruter coniugum fupereft..

V

De Matrimonijs inter filios, & filias fratrum .
Cap. XIX.

Arietas exercuit matrimonia inter confobrinos. Romanis ea placufle opinor, etfi non defint,qui repugnent. Theodofius maior monente, vt puto,S. Ambrofio, primus ea fuftulit, tefte Victore in Theod.& S. Auguftino. Theodofij veftigia fecuti funt Arcadius & Honorius filij l.manente C.Theod. de inceft. nupt. mox idé Arcadius legem à fe fratreq. latam abrogauit.iufq;vetus reftituit Lcelebrandis C. de nupt.

4. prom

ptuar.

fieq; fanciuit Iuftinianus, fic ipfius feculum vixit: quáuis poftea in Oriente reditum fuiffe ad Theodofij conftitutione funt, qui exiftiment prolatis verbis Harmelib. 6. c. nopuli, in Occidente fanè Sum.Pontifices Gregorius, & Innocentius III. ea coniugia profligarunt. fed fubuenit quandoq, Pontifex, de qua re funt verba ConciJeff. 24. lij Trident. in fecundo gradu nunquam difpenfetur, nifi incap.5. ter magnos Principes, & ob publicam caufam. An vfu Curiæ Romanæ hoc obferuatur? impetratur id etiam ab alijs, cum Canones nutui Summi Pontificis ab ipfo Concilio fubiecti fuerint.

de Refor.

De Muliere vidua nubente alteri antequam eluxiffet mor tuum maritum. Cap. XX.

E

Am,quæ mortuo marito conuolaret ad fecunda

vota antequam elaberetur annus, infamia notauerunt, alijfq; pœnis obnoxiam reddiderunt chriftiani Imperatores, vt videre eft 1.1. & 2. C. de fecundis nuptijs.fi quæ tamen nubendi licentiam à Principe im petraret, eximebatur turpi notæ, l. 18. ff. de his qui not. infam. Quis verò dubitet chriftianas mulieres tepore luftiniani Imperatoris fic fe geffifse, vt anni fpatio elugerent maritos vita functos? hunc morem, has leges fublatum iuit Ius Canonicum prolatis verbis S. Rom. Pauli,docentis mortuo viro mulierem effe liberam,pof de fecud. nupt. c. feq; pro lubitu nubere. Audiamus Innocent. iij, cum fuper il fecundum Apoftolum mulier mortuo viro fuo ab eius lege fit la quæft. foluta, non debet legalis infamię fustinere iacturam : quæ li

&c.cum

fecundu.

cet

cet poft viri obitum intra tempus luctus nubat, conceffa fibi tamen ab Apostolo vtitur potestate. curverò tempore lu ftiniani non expofita,& expenfa fuerunt verba apoftoli? cur leges libertati,qua tribuebat Paulus, iniecerunt fibulam? putarunt, vt puto, Epifcopi qui ea tempeftate florebant, & folutam effe viduam à legeviri, & Imperatoris iuffum non effe infuper habendum,vt intra anni fpacium abftineret ab alteris nuptijs, nifi turpi nota vellet infigniri, alijfq; affici incommodis. Quæ. fuerit verò aliquis,num facto diuortio ob adulterium, aut aliam ob caufam,fas foret mulieri dimiffe, alteri nubere ftatim? hofpes qui non eft in legibus, dicet non licuiffe ei nubere nifi poft annum. hoc difertè fancit Imperator C. de Repud. 1. 8. §. 4. Et nubendi ( inquit) post annum ei, ne quis de prole dubitet permittimus faculta

tem

Concubinatum tempore Iuftiniani ex legibus nomen habuiffe.
Cap. XXI.

C

Oncubinatus tempore Iuftiniani Imperatoris non folum tolerabatur, fed à lege nomen affumebat, vt repetit Tribonianus ex Marciano ff.de concubinis l. 3. §. 1. Concubinæ profectò tunc vxores imitabantur, vt inquit Iulianus Nouell. 18. & apud Zonaras concubinatus appellatus eft nuɣaus & femimatrimonium.legitimamque coniunctionem ea tempeftate fuifse ex l.fi qua.C.ad SC. Orfic. docet Cuiaci- in parat. . de ijfdem tulit legem Conftantinus C. de concubi- C. de co

us

cubin.

nis f. vn. vetuitq; ne mariti concubinas haberent, vt intelligamus ijs, qui mariti non erat,fas fuifse tali vitæ genere non carere. fed ficoncubinatus moribus illius feculi legitima coniunctio erat, non videbatur peccare in Deum, qui cum concubina folebat. Secuta tamen fecula,iubentibus Pontificibus,prçeûte Diuinalege,vt rem malam damnarunt concubinatum . num viciffitudini obnoxia eft veritas, & iam crimen eft læditque Deum,quod illa tempestate legibus erat consentaneu? fuppetit refponfum, dum dicimus lustinianum, hominefq; illius ætatis abreptos auctoritate iuris morifq; Romani non reiecifse concubinatum.labente verò Imperio Romano, antiquatoque iure ciuili (quingentis abhinc annis leges Cæfarum filebant in italia) animaduerterunt Pontifices, omnem coniunctionem viri & mulieris extra coniugium,diuino præcepto damnari.hinc lus canonicum fubmouit concubinatum.. Quod fecifse iam olim Leonem Imperatorem Nouell. 93.conftat.

Decontubernio inter feruos, & ancillas .
Cap. XXII.

Nter feruos,& ancillas non matrimonium, fed contubernium contrahi dicitur iure Pandectarum, & Codicis, moreq; feculi Iuftinianæi. Paulus lib.ij. fent.. tit. xx. 1.xj. S. Seruiles ff. de ritu nuptiarum. l.xxxxjx.de manumifs. teftam. adde l. cum ancillis C.de inceft.nupt. l. xxxv. ff. de ædilit. ed. 1. xj. S.j, ad leg. Iul. de adult. vt plu

vt plura non recenfeam. res verò ipfa clamat, non potuiffe iure ciuili effe coniugium inter feruos & ancillas, cum nuptię fint liberorum hominum, & qui ex iuftis nuptijs nafcuntur ciues Romani fint, vt docent interpretes inftit. de nupt. in princ. hinc qui inuehit coniugium inter feruos & ancillas, rem propriam liberorum tribuit feruili conditioni. Sed num putabant, qui tempore Chriftianorum Imperatorum viuebant, peccare in legem Diuinam feruos & ancillas, qui coniuges cum non effent,tamen prolis tollendæ caufa eodem contubernio vtebantur?cur in mentem non venit Cæfaribus christianis aut coniugij ius tribuere feruis, aut prohibere ne concumberent? cogimur in hac re fateri,hærere nobis aquam. Pontifices tandem vitandi peccati caufa, vt puto, viderunt in Chrifto neque liberum effe, neque fèruum, nullum ab Ecclefię Sacramentis debere remoueri, nec coniugia inter feruos & ancillas prohibenda. de coniugio feru. c. dignum eft. ferò,vt vides, & poftquam tot fecula ftetit res Christiana,id animaduerfum.

Antemporibus Iustiniani exigerentur decime à Laicis in vfum Sacerdotum? Cap. XXIII.

A

N exigebantur decimæ in vfum Sacerdott m temporibus luftiniani Imperatoriseid negauerit, qui cogitat nihil de decimis legi in Codice, in quo tamen multa reperiuntur fancita de Epifcopis, & Clericis, & Ecclefijs: Quod fi confulas acta Conciliorum E

Oecu