advehi jussit : quod operose admodum et difficul- Α νῦν Λατίνοις οὐδὲν ἂν τοιοῦτον ἐτολμᾶτο. Τοῦτο γὰρ ter fiebat, atque in Heptascalo navali triren es fa- * ἐκ τῆς πολυπειρίας τῶν πραγμάτων προορώμενον bricabantur. Cæterum Galatai imperatorem, ut venit, statim bello adversus ipsos desperantem, quæ vellent, omnia concessurum, et ad pacta descensurum, eosque maris dominos relicturum confidebant. Ast ubi nihil eis pro opinione evenit, sed naves compingi et ad pugnam instrui viderunt, mutata voluntate legationem de pace miserunt. Imperator eis iniquitatem stultitiamque exprobrare, quod nihil unquam ab eo lesi, nec ulla belli occasione data, tam improbi exstitissent, et tantas aliis injurias tantamque perniciem ultro intulissent. Deinde campum muro septum relinqui, murum dejici imperare : sic enim secum, damna data ignoscente, fœdus et pacem fore. Illi jussa auribus aversari, ac dicere, oportere ipsis locum jam munitum cedere; 744 aut nibil quod quidem in se sit, omissuros: et simul bellam invalescebat, et navibus vagantes, obvios dire multabant. Sublata Romanis navigatione, in praegrandi oneraria muralem machinam constituerunt, ex qua saxa tanti ponderis emittebantur, quantum homo robustus ferre posset. Tum triremi onerariam cireumtrahentes, undique in urbem, sed citra damnum jaculabantur. Imperator, quoniam in præsens mari occurrere illis nequibat, quod triremibus careret, misit, qui ex continente crebris incursionibus, quantum possent, illis incommodarent. Neque tamen mare penitus negligebat, sed tormen a statuebat immensae magnitudinis, unde lapides Byzantio Galatam explodebantur. Pertingebant enim eo, ne domos complures, præsertim ad littus positas conterebant: nec parum ea saxa Latinorum onerariis nocebant. Quin etiam illam, qua machina sustentabatur, classiariis vix elfugentibus, lapidum jactu Byzantii submerserunt. Latini de pace oratores iterum ac tertium mittere: imperator cos se auditurum negare, nisi muro everso, quod loci vindicarent, relinquerent. Consumpto in his multo tempore, confectis triremibus remiges et milites legit, et alia ad pugnam omnia adornavit, ducesque præfecit : illis quidem apud Pissam ternis triremibus Placeolatum protostratorem, aliis in Heptasealo constructis, Zamplaconem magnum ducem D ἔβλαπτον ὅσα δυνατά. Οὐ μὴν οὐδὲ τῆς θαλάττης αὐτὸν, καὶ πρὶν γενέσθαι συμβουλεύειν ἅπερ ᾤετο μετὰ μικρὸν τὰ μέγιστα λυσιτελήσειν. Όμως καὶ αὐτὸς ἐπεὶ ἐδόκει πρὸς τὸν πόλεμον χωρεῖν, χρήμα τά τε ἐκέλευεν εἰσφέρειν Βυζαντίους, καὶ Κωνσταν τῖνον τὸν Ταρχανειώτην ἐφίστη πρὸς τὴν εἴσπραξιν, καὶ αὐτὸς ἑτρέπετο τριήρεις κατασκευάζειν. Τῆς θα λάττης δὲ ὑπὸ τῶν Γαλατίων κατεχομένης, ἐπεὶ ἐν ἀπόρῳ ἦν ξύλα ναυπηγήσιμα κομίζειν ἐκ θα λάττης, ζεύγεσι καὶ ἡμιόνοις ἐκ τῶν κατὰ τὸ Σερ γέντζιον ὁρῶν ἐκέλευε κομίζειν. Καὶ ἤγοντο μοχθης ρῶς ἄγαν καὶ δυσέργως· καὶ πρὸς τῷ λεγομένῳ Κοντοσκαλίῳ νεωρίῳ αἱ τρήρεις ἐναυπηγοῦντο. Οἱ ἐν Γαλατᾷ δὲ Λατίνοι ἤλπιζον μὲν αὐτίκα ἐλε B θόντα βασιλέα, τὸν πρὸς αὐτοὺς ἀπογνόντα πόλε μου, πάντων αὐτοῖς παραχωρήσειν ὧν ἐβούλοντο, καὶ χωρήσειν πρὸς συμβάσεις, ἄρχοντας καταλιπόντα τῆς θαλάσσης. Ὡς δ ̓ ἀπήντα κατὰ γνώμην αὐτοῖς οὐδὲν, ἀλλὰ ναῦς ἑώρων ναυπηγούμενον καὶ παρα σκευαζόμενον πρὸς μάχην, μεταβαλόντες πρεσβείας ἐποιοῦντο, καὶ περὶ εἰρήνης διελέγοντο. Βασιλεὺς δὲ αὐτοῖς τὴν πονηρίαν καὶ τὴν ἀγνωμοσύνην ἀνει δίσας, ὅτι μηδὲν μήτε πρότερον, μήθ ̓ ὕστερον ὑπ' αὐτοῦ ἀδικηθέντες, μηδὲ πρόφασιν πολέμου παρε σχημένου μηδεμίαν, αὐτοὶ τοσαῦτα ἡγνωμόνησαν, καὶ τοσαύτης ἦρξαν ἀδικίας καὶ φθορᾶς, ἔπειτα ἐκέλευε τὸ τειχισθὲν χωρίον καταλείπειν, καὶ τὰ τείχη καθαι ρεῖν οὕτω γὰρ ἔσεσθαι σπονδὰς αὐτοῖς, καὶ εἰρήνην πρὸς αὐτὸν, συγγνώμην παρασχόμενον ὧν ἐζημίω σαν κατὰ τὸν πόλεμον. Οἱ δὲ οὐδ ̓ ἄκροις κατεδέ χοντο ὠσὶν, ἀλλὰ δεῖν ἔφασαν αὐτοῖς τοῦ χωρίου παραχωρεῖν τετειχισμένου, ἢ οὐδενὸς τῶν πρὸς αὐτοὺς ἡκόντων ἀμελήσειν· καὶ ἅμα ἐπετείνετο ὁ πόλεμος, καὶ περιπλέοντες διέφθειρον τους προστι χόντας. Ἐπεὶ δὲ τὴν θάλατταν ἅπλωτον ἐποίησαν Ρωμαίοις, ἐφ ̓ ὁλκάδος μυριοφόρου μηχανὴν ἐπι στήσαντες τειχομαχικήν, ἀφ' ἧς λίθου βάρος ὅσον εὕρωστος ἀνὴρ ἂν ἄροιτο ἠφίετο, εἶτα τριήρει περιέλκοντες τὴν ὁλκάδα, λίθους ἠφίεσαν πανταχοῦ τῆς πόλεως, ἔβλαπτον δὲ οὐδέν. Βασιλεὺς δὲ ἐπεὶ ἐκ τοῦ αὐτίκα ἀντιτάττεσθαι αὐτοῖς οὐκ εἶχεν ἐκ 02λάττης τριήρεων ἀπορῶν, στρατιὰν ἐκ τῆς ἠπείρου πέμπων, ἐφόδους ἐκέλευε συχνάς ποιεῖσθαι, καὶ C qui contendebat enixius, insuper suas allaborari παντάπασιν ἡμέλει, ἀλλὰ πετροβόλους στήσας μηχανὰς τὸ μέγεθος ὑπερφυείς, λίθους ἐκέλευεν ἐκ Βυζαντίου ἀφιέναι πρὸς Γαλατῶν, διϊκνοῦντο γάρ. Καὶ πολλὰς κατέστρεψαν οἰκίας, μάλιστα τὰς παρὰ θάλασσαν, καὶ ταῖς ὁλκάσι τῶν Λατίνων οὐκ ὀλίγα έλυμήναντο οἱ λίθοι. Τήν τε τὴν μηχανὴν ἀνέχουσαν ὁλκάδα κατέδυσαν βαλόντες, μόλις τῶν ἐπιβατῶν τὸν κίνδυνον διαφυγόντων. Οἱ Λατῖνοι δὲ καὶ δὶς καὶ τρὶς περὶ εἰρήνης πρεσβείαν ἐποιήσαντο, οὐκ ἠνέσχετο δὲ ὁ βασιλεὺς, εἰ μὴ τὰ τείχη καθε λόντες, τὸ χωρίον καταλίποιεν. Ἐν τούτοις δὲ οὐκ ὀλίγου τριβέντος χρόνου, καὶ τῶν τριήρεων ναυπη γηθεισῶν, ναύτας τε κατέλεγεν ὁ βασιλεὺς, καὶ ὁπλίτας, καὶ τὰ ἄλλα πάντα ἐξηρτύετο πρὸς μάτ χην· στρατηγούς τε ἐφίστη ταῖς μὲν πρὸς τῇ Πίσσῃ Α i jecerunt, atque ita victores in eam insiluerunt, τρισὶ τριήρεσι Φακεωλάτον τὸν πρωτοστράτορα, ταῖς δ' ἐν τῷ κοντοσκαλίῳ ναυπηγηθείσαις, Τζαμο πλάκωνα τὸν μέγαν δούκα, ἐφιλονείκησε δὲ ὁ μέγας δοὺξ φιλοτιμότερον προσεξεργάσασθαι τὰς ἰδίας · ἦσαν γὰρ καὶ μέγισται μεγέθει, καὶ ξυλίνους ἐπιστήσας πύργους, καὶ τοὺς ἐρέτας ἄνωθεν ἐρέψας, διπλᾶς ἐποίει τὰς τριήρεις, καὶ πλῆθος ὁπλιτῶν ἐνέστησε, καὶ ψιλῶν, ὅ καὶ μάλιστα έβλαψε κατὰ τῆς μάχης τὸν καιρὸν, ὡς ὀλίγῳ ὕστερον εἰρήσεται. Η Τῇ προτεραίᾳ δὲ ἧς ἔμελλον ἀνάγεσθαι αἱ τριήρεις ἐκ τοῦ νεωρίου, ὁλκὰς ἀναπλέουσα ἐφαίνετο ἐκ Γεννούας, πλοῦτον ἄγουσα, ὡς ἐλέγετο, πολύν. Ἀπλοίας δὲ τῶν ἀνέμων παυσαμένων κατασχούσης, πρὸς Πριγκίπῳ τῇ νήσῳ ὡρμίζετο ἐπ ̓ ἀγκυρῶν. Ἐφ' ἣν δύο τῶν βασιλικῶν τριήρεων ἐκ τοῦ νεωρίου ἀνήγοντο νυκτός, παρείποντο δὲ καὶ μονήρεις ἴσαι · καὶ προσβαλόντες τῇ ὁλκάδι, ἐπεὶ ἡμύνοντο οἱ ἔνδον κραταιῶς, πῦρ ἐνίεσαν οἱ τριηρῖται, καὶ οὕτω περιγενόμενοι, επέβησαν τε τῆς ὁλκάδος, οὐκ ὀλίγους τῶν ἀμυνομένων ἀποκτείναντες, καὶ πάντων ἦσαν ἤδη κύριοι. Φήμης δὲ ἀδήλως ταῖς τριήρεσιν ἐπιπεσούσης, ὡς τριήρεις ἐπιπλέουσιν ἐκ Γαλατᾶ Λατι νικαὶ, ἐτράπησαν εἰς φυγήν, ὀλίγῳ ἐλάσσους πεντήκοντα τῶν οἰκείων καταλιπόντες ἐπὶ τῆς ὁλκάδος. Ησαν δὲ παντάπασι ψευδεῖς αἱ φῆμαι. Οἱ δὲ κατα λειφθέντες 'Ρωμαῖοι ἐπὶ τῆς ὁλκάδος, αἰσθόμενοι ἀποπλευσάσας τὰς τριήρεις, ἐν ἀμηχανίᾳ καταστάντες, εἰς λόγους ἦλθον τοῖς Λατίνοις νενικημέ νοις ἤδη κατά κράτος, καὶ συνέβησαν ὥστε κοινῇ σβεννύειν κατακαιομένην τὴν ὁλκάδα, ἵνα μὴ συν- C διαφθαρῶσι καὶ αὐτοί. Εἰς τὴν ἐπιοῦσαν δὲ ἂν μὲν Ῥωμαῖοι ἐπιπλεύσαντες κύριοι τῆς ὁλκάδος γένωνται, συνδιασώζειν τοὺς ἀπολειφθέντας 'Ρωμαίους τοὺς Λατίνους ἐξαιτησαμένους παρὰ τῶν ἀρχόντων· ἂν δ' οἱ Λατῖνοι ἐπιπλέωσι καὶ κυριεύωσι τῆς ὁλκάδος, τὰ ἴτα Λατίνους ποιεῖν πρὸς τοὺς Ρωμαίους, ὅ καὶ ἐγίνετο ἅμα ἕῳ· ἐπεὶ γὰρ οὔπω πᾶσαι παρεσκευασμέναι ἦσαν αἱ βασιλικαὶ τριήρεις, οἱ Λατῖνοι ἐπιπλεύσαντες, ἡμιφλεγῆ ἀνεῖλκον τὴν ὁλκάδα. Διέσωζον δὲ καὶ τοὺς Ῥωμαίους κατὰ τοὺς ὅρκους οἱ ἐν τῇ νηΐ · αἱ βασιλικαὶ δὲ τριήρεις ἐπεὶ πᾶσαι παρεσκευασμέναι ἦσαν, καὶ οὐδὲν ἐνέδει ἔτι, ἀνήγοντο ἐκ τοῦ νεωρίου πᾶσαι διαπρεπώς κεκοσμημέναι, καὶ πλήθει ὁπλιτῶν καὶ λαμπρότητι, η καὶ μεγέθει παρασκευῆς οὐδενὶ τῶν ἐκ πολλοῦ γεγενημένων Ρωμαίοις στόλων έλασσούμεναι. Παρείποντο δὲ καὶ μονήρεις οὐκ ὀλίγαι, καὶ λέμβοι καὶ ἀκάτια ὁπλίτας ἄγοντα, ἔχθει τῶν Λατίνων προθύ μως ἁπάντων συστρατευομένων. Οἵ τε Λατῖνοι πρὸς τὸ μέγεθος τῆς παρασκευῆς ἐκπεπληγμένοι, πάντα μᾶλλον, ἢ πρὸς τὰς βασιλικὰς τριήρεις διαναυμαχεῖν διενοοῦντο· ἀλλὰ τὰς σφετέρας τριήρεις πεπληρωμένας ἔχοντες, ὡρμίζοντο πρὸ τοῦ φρουρίου, δόκησιν μὲν παρέχοντες, ὡς ἐμβαλοῦντες ἐπιοῦσι τοῖς βασιλικοῖς. Οὕτω δὲ ἦσαν παρεσκευασμένοι, ὡς τάς μὲν τριήρεις καλωδίοις ἀνελκύσοντες ἂν αἴσθων. ται τὰς βασιλικὰς ἐπιπλεούσας, αὐτοὶ δ' ἀμυνούμε ναι ἀπὸ τῶν τειχών. Ησαν δὲ φαυλοτάτας ἔχοντες nec paucis obtruncatis, omnium potiti sunt. Verum ubi rumor incerto auctore manavit, Latinas triremes e Galata eo cursum dirigere, perculsi Romani, circiter quinquaginta de suis in oneraria relictis, fujam arripuerunt. 745 Sed hic rumor plane mendax erat. Deserti in oneraria Romani, triremes abnavigasse cum sentirent, consilii inopes, cum Latinis jam victis colloquuntur; et convenit, ut communiter incendiuin restinguerent, ne et ips's una pereundum foret. Postero die, si Romani adnavigantes onerariam caperent, ipsi Latinos exoratis ducibus conservarent. Sin Latini, ut Ros manis idem officium Latini præstarent, quod et factum prima luce. Paratis enim ita omnibus imΒ peratoris triremibus, Latini allabentes, semiustam onerariam abstraxerunt, quique in ea vehebantur Latini, ex juramento Romanis incolumitatem impetrarunt. Imperatoriæ triremes instructæ omnes et paratae penitus, ornatæque insigniter, et armatorum numero, splendore ac magnitudine apparatus nihilo antiquis Romanorum classibus inferiores, e navali deducuntur. Uniremes non paucæ sequuntur : lembi item, et actuaria, et in iis cataphracti, qui omnes odio Latinorum cupide mi!itatum proficiscebantur. Latini tanto apparatu attoniti, omnia potius cogitabant, quam cum triremibus imperatoriis decertare. Suas autem ante oppidum instructas habebant, opinionem præbentes in imperatorias, si venirent, ituras. Sic auten erant comparati Galatsi, ut si imperatorias accurrere viderent, funibus suas retraherent, ac de muris sese tuerentur. Verum enimvero etiam in muris sui servandi spem gerebant inanissimam. Triremes imperatoris deductæ, ea nocte prope navale steterunt, ut altero die cum tribus quas Phaceolatus ducebat, conjunctæ, in Galatæos agerentur. Phaceolatus et ipse paratus erat, ut postridie erumperet. Et imperator cum filio despota frequentem ac strenuum equitatum mittebat, ut congressis triremibus, ipsi quoque a continente irruerent. Die jam procedente, naves e navali ad portam Eugenianam cernebantur: quibus autem Phaceolatus protostrator præerat, et ipsæ pulsu remorum agitatae, aliis sese aggregare festinabant. At enim Deo, qui gubernat omnia et sua cuique juste dispensat, Romanos, ut apparet, propter præterita, eaque multa delicta puniente, et a multo inferioribus superari permittente, ecce tibi magna vis venti cooritur, 746 et primas triremes, in quibus ligneæ turres, evertit, simulque milites cum ipsis armis, et remiges in pelagus decidunt, et uno momento omncs vectorum vacu aspiciuntur. Eodem puncto temporis, qui stabant in tabulatis, earum quas Phaceolatus ducebat, similiter in undas delapsi sunt : eratque multiplex nautarum ac militum interitio. Complures sane, quoniam juxta littus naves evertebantur, evaserunt, aquis suffocati circiter ducenti, et de Zamplaconis grege Menali ducis filius, Manuel Philanthropenus præfectus navis Α ἐλπίδας τοῦ καὶ ἐν τοῖς τείχεσι διασωθήσεσθαι. Α B μὲν οὖν βασιλικα τριήρεις ἀναχθεῖσαι ἐκ τοῦ νεω ρίου αὐτοῦ που πλησίον ηυλίσαντο την νύκτα, δια νοούμενοι ὡς ἐς τὴν ὑστεραίαν ταῖς μετὰ τοῦ Φακεωλάτου τρισὶ τριήρεσιν εἰς ἐν γενόμενοι, Γαλα τίοις ἐπιπλεύσωσι. Φακεωλάτος δὲ καὶ αὐτὸς τὰς τριήρεις ἐφοπλίσας, παρεσκευασμένος ἦν ὡς ἐς τὴν ὑστεραίαν ἐξορμήσων, καὶ ὁ βασιλεὺς ἱππικήν ἔπεμπε στρατιὰν ἅμα δεσπότῃ τῷ υἱῷ πολλήν τε καὶ ἀγαθὴν, ὡς τῆς συμβολῆς γενομένης τῶν τριή ρέων, καὶ αὐτοὶ προσβάλοιεν ἐκ τῆς ἠπείρου. Ἐπεὶ δὲ ἡμέρα ἤδη ἦν, αἱ μὲν ἐκ τοῦ νεωρίου τριήρεις ἀναχθεῖσαι, πρὸς τῇ Εὐγενίου καλουμένῃ πύλη ἤδη ἦσαν. Αἱ δὲ μετὰ Φακεωλάτου τοῦ πρωτοστρά τορος, καὶ αὐταὶ τοῦ ποταμοῦ ἐξορμηθεῖσαι, ἠπεί γοντο ταῖς ἄλλαις ἐν ταυτῷ γενέσθαι· τοῦ δὲ πάντα ἄγοντος Θεοῦ καὶ πᾶσι ταλαντεύοντος δικαίως, Ρω· μαίους, ὡς ἔοικεν, εἰς πολλῶν ἄλλων ἔκτισιν ἁμαρ τημάτων τιμωρουμένου, καὶ τοῖς πολλῷ χείροσιν ἡττᾶσθαι παραχωροῦντος, ἀθρόον πνεύματος ἀκρί του προσπεσόντος, καὶ πρώτας ἀνατρέψαντος τὰς τρεῖς τριήρεις ἐφ' αἷς οἱ ξύλινοι πύργοι ἦσαν, καὶ οἱ ἄλλοι αὐτοῖς ὅπλοις κατέπιπτον ἀπὸ τῶν νεῶν ἐπὶ τὴν θάλασσαν, καὶ ναῦται ὁμοίως καὶ ὁπλῖται. Καὶ ἐν μιᾷ ῥοπῇ χρόνου πᾶσαι ἑωρῶντο κεναὶ ἐπιβατῶν, τῷ αὐτῷ δὲ χρόνῳ καὶ ὧν ὁ Φακεωλάτος ἐστρα τήγει, τῶν καταστρωμάτων, καὶ αὐτοὶ ἐπὶ τὴν θάλασσαν κατέπιπτον, καὶ ὄλεθρος ἦν παντοῖος ναυτῶν ὁμοῦ καὶ ὁπλιτῶν. Οἱ μὲν οὖν πολλοί διε σώθησαν ἐγγὺς τῆς γῆς γεγενημένης τῆς τροπῆς· ἀπέθανον δὲ ἐν τοῖς ὕδασιν ὀλίγῳ ἐλάσσους διακο σίων· καὶ ἐκ τῶν μετὰ τοῦ Τζαμπλάκωνος τεταγ μένων τοῦ μεγάλου δουκός, ὁ Φιλανθρωπηνὸς Μανουήλ τῆς ναυαρχίδος ἄρχων, ἀνὴρ κατὰ χεῖρα γενναῖος, καὶ τῆς παρὰ βασιλέως εὐμενείας ἀπολαύων μάλιστα. Οἱ ἐν Γαλατᾷ δὲ Λατίνοι ἀναθαρσήσαντες, ἀναχθέντες ἀνεῖλκον τὰς τριήρεις αναψάμενοι, χω λύοντος οὐδενὸς, οὐδὲ ἀμυνομένου, καὶ ἀναμωτὶ τὴν νίκην εἶχον. Ἡ δὲ ἐκ τῆς ἠπείρου στρατιά μετὰ βασιλέως τοῦ υἱοῦ, ἔργου μὲν ἔχεσθαι ἐβούλοντο, οιόμενοι καὶ τὸ ναυτικὸν ἐκ τῆς θαλάττης ἐμβαλεῖν· ἐπεὶ δὲ ἑώρων τὰς 'Ρωμαίων ναῦς κενάς ανελκομένας, ἀνεχώρουν καὶ αὐτο!. Βασιλεὺς δὲ τὴν τοσαύτην δύναμιν ἐκ προφάσεως οὐδεμιᾶς ὁρῶν ἀπολωλυῖαν ἐστέναξε μὲν τὴν τοιαύτην κακοπραγίαν τῶν Ῥωμαίων, οἴων αἴτιον κακῶν τὸ Θεῷ προσκρούειν συνορῶν. Οὐδὲν δὲ ὑφῆκε τοῦ φρονήματος, οὐδὲ κατέπεσε πρὸς τὴν ἧτταν, ἀλλ' ἐπὶ ξυλισμὸν ἐκέ λευε χωρεῖν, ὡς τριήρεις ἑτέρας κατασκευάσων αυτ θις· καὶ ἐφίστη τοὺς ἐπιμελησομένους πρὸς τὰ ἔρ· γα. Οἱ ἐν Γαλατᾷ δὲ εὐτυχεστάτην νομίσαντες ἐκεί νην τὴν ἡμέραν ἐν ᾗ τοσούτων νεῶν ἐκράτησαν πολεμίων, οὐδὲν αὐτοὶ εἰσενεγκόντες πρὸς τὴν ἦτα ταν, ἑώρταζον οὐκ ἐπινίκια μόνον, ἀλλὰ καὶ σωτήρια · πᾶσαι γὰρ αὐτοῖς ἐν στενῷ αἱ περὶ τοῦ σώζεσθαι κατέστησαν ἐλπίδες. Ἐς τὴν ὑστεραίαν δὲ πάσας εφοπλίσαντες τὰς ἑαυτῶν τριήρεις ἐστεφανωμένας, ὡς ἐπὶ νίκῃ καὶ κεκοσμημένας έκπρεπῶς, ἀντικρὺ παρέπλεον βασιλείων, σύροντες ἀτί prætoriæ, vir manu promptus, imperatorique charissimus. Tum Galatæi instauratis animis provehuntur, naves hostium retrahunt, easque nemine prohibente aut ulciscente flammis implent, et victoriam sine sanguine consequuntur. Qui vero in continente cum filio imperatoris erant, operi quidem sese accingebant, putantes etiam navales socios e mari impressionem facturos. Ast ubi naves Romanas inanes subduci conspexerunt, etiam ipsi retrocesserunt. Imperator, videns tantam copiam gratis periisse, tam gravi Romanorum calamitate ingemuit, ut qui Deum offensum hoc egisse intelligeret. Nihil tamen de altitudine animi discessit, nec quia victus, etiam fractus : quin subito ad novas triremes ædificandas lignatum ire præcepit, et operi curatores præfecit. Galatæi porro diem illum faustissimum numerantes, quo tot hostium navibus nuilo suo labore potiti essent, non solum epinicia, sed insuper soteria celebrabant. Jam enim tota spes salutis levi momento illis pependerat. Die sequenti omnibus triremibus suis instructis, et tanquam in victoria coronatis, elegantemque in modum exornatis, ex adverso palatii sursum ac deorsum navigantes, imperatoria signa capta, ad ludibrium, ut mos est, trahebant. Et imperatorem propter adversum casum etiam animo succubuisse, statimque hello posito pacem expetiturum, et spatium, de quo supra, illis donaturum arbitrabantur. Sed ut spem eventus fefellit, eumque novas triremes com- C pingendas locavisse audiverunt, pacem per legatos poposcerunt. Ac primum quidem de loco sibi relinquendo imperatorem tentaverunt; quem ut intrepidum, et animo invictum, putantemque tristem illam fortunam aliorum quorundam delictoum esse pretium, et in priore sententia immobilem viderunt, 747 nec si millies talia contingerent, locum illis donaturum, et iratum frementemque potius quod victus et ad vires reparandas alacriorem, velut tum primum arma capessivisset, metuentes ne sibi parum feliciter caderet diuturna conteatio, locum remittere de compacto statuerunt: factaque pax in hanc conditionem, ut spatium illud imperatori redderent, veteri ambitu contenti. Et hito foedere novam munitionem despotæ imperatoris filio, cum agmine armatorum venienti restituerunt. Imperator autem accersitis eorum optimatibus, comiter ac placide illos affatus, locum sponte donat. Aiebat enim, non de tantilla ac nullius pretii regiuncula, sed de jure imperii Romani cum ipsis sibi controversiam esse. Haud enim cum ratione congruere, cum sint advenæ, et a Romanis imperatoribus complura consecuti beneficia, ut subesse ac parere jure optimo debeant, adhuc impudenter agere, et ipsis nolentibus, aliquid de imperio velle decerperc. Atque ob hanc causam magis quam ob loci possessionem se ad bellum aggressum. Quod nisi justitime serviant, certum sibi esse, tandiu arma continuare, quoad D μως καὶ τὰς βασιλικὰς σημαίας, ὥσπερ ἔθος τὰς Α eos deleverit. Quoniam vero ipsi scelere desisto νενικημένας. "Ποντο δὲ βασιλέα πρὸς τὴν δυσπρα rent, et quæ rapuissent, ea relinquerent, nec se rei γίαν καὶ τὴν γνώμην ηττημένον, αὐτίκα καταθής exigua ita magnam rationem habiturum, ut eos σεσθαι τὸν πόλεμον, καὶ χωρήσειν πρὸς εἰρήνην rivet, quod illorum tantopere intersit, quodque παραχωροῦντα τοῦ χωρίου. ὡς δὲ ἀπήντα κατ' ἐλ- longe plurimi faciant statimque filio præcipit, πίδας αὐτοῖς οὐδὲν, ἀλλ' ἐπυνθάνοντο βασιλέα αὖθις loco illis attributo inde militem abducere. Galatæi παρασκευαζόμενον τριήρεις ναυπηγεῖσθαι, πέμ- gratias agere cum innumeris laudibus, et ad flium ψαντες πρεσβείαν ἐκεῖνοι διελέγοντο περὶ εἰρή- ejus post locum jussu paterno illis traditum veνης· καὶ πρῶτα μὲν ἐπειρῶντο βασιλέως, εἰ niendo, rursus imperatorem in cœlum ferre, maαὐτοῖς παραχωροίη τοῦ χωρίου. Ὡς δ ̓ ἑώς gnamque nummorum aureorum vim circa vexillum ρων οὐδαμῶς ἐκπεπληγμένον, οὐδὲ τὴν γνώμην imperatorium spargere, quos, despota jubente, ἡττημένον, ἀλλὰ τὴν μὲν δυσπραγίαν ἐκείνην νομί milites lusus et voluptatis gratia diripuerunt. Huζοντα ἑτέρων τινῶν ἁμαρτημάτων εἴσπραξιν, αὐτ jusmodi igitur initium ac finem id bellum accepit. τὸν δὲ τῆς προτέρας γνώμης ἀκριβῆς ἐχόμενον, καὶ οὐδ ̓ ἂν εἰ μυρία τοιαῦτα γένοιτο ἑκόντα εἶναι τοῦ χωρίου παραχωρήσοντα, ἀλλ ̓ ὀργῇ φερόμενον μᾶλλον πρὸς τὴν ἧτταν, καὶ προθυμότερον πρὸς τὴν παρασκευὴν, ὥσπερ ἄρτι τότε πρῶτον ἡμμένον τοῦ πολέμου, δείσαντες μὴ εἰς κακὸν αὐτοῖς ἡ πολλὴ φιλονεικία τελευτήσῃ, συνέθεντο τὸ χωρίον καταλείπειν· καὶ ἐγένετο ἡ εἰρήνη ἐπὶ τούτοις, ὥστε παραδόντας βασιλεῖ αὐτοὺς, ἐπὶ τὸν πρότερον περίβολον χωρεῖν. Καὶ γεγενημένων τῶν σπουδῶν, παρεδίδοσαν τὸ νέον φρούριον πρὸς δεσπότην τὸν βασιλέως υἱὸν ἐλθόντα μετὰ στρατιάς. Βασιλεὺς δὲ αὐτῶν μεταπεμψάμενος τοὺς ἀρίστους, ἡμέρως τε διειλέχθη καὶ προσηνῶς, καὶ τὸ χωρίον αὐτὸς ἑκὼν εἶναι ἐχαρίζετο. Εφη γὰρ πρὸς αὐτοὺς, οὐ περὶ γῆς τοσαύτης φιλονεικεῖν, οὐδενὸς ἀξίας οὔ σης, ἀλλὰ περὶ τῶν προσηκόντων δικαίων τῇ Ῥωμαίων βασιλείς. Ατοπον γὰρ ἐπήλυδας ὄντας αὐτοὺς, καὶ πολλὰ ὑπὸ τῶν Ρωμαίων βασιλέων εὐηργετημένους, καὶ δικαίους ὄντας ἐν δουλευόντων εἶναι μοίρᾳ, ἔπειτα ἀναισχυντεῖν, καὶ παρασπᾶν τι τῆς ἡγεμονίας βούλεσθαι ἀκόντων. Διὰ ταῦτα ἔλεγε τὸν πόλεμον αἱρεῖσθαι μᾶλλον, οὐ διὰ τὴν κτῆσιν τοῦ χωρίου, καὶ γνώμην ἔχειν, ὡς πολεμήσων διηνε κῶς ἄχρι τοῦ διαφθερείν, εἰ μὴ βουληθεῖεν τὰ δίκαια ποιεῖν. Ἐπεὶ δὲ αὐτοὶ τῆς ἀγνωμοσύνης ἀποσταῖεν, καὶ καταλείποιεν τὰ ἡρπασμένα, μηδ' αὐτὸν μικρολογήσειν οὕτως, ὥστ' ἀποστερεῖν, οὗ τοσοῦτον ἐξέχονται, καὶ ποιοῦνται περὶ πλείστου. Καὶ αὐτίκα ἐκέλευε τὸν υἱὸν ἐξάγειν τὴν στρατιάν, τὸ χωρίον τοῖς Γαλατίοις παραδόντα. Οἱ δὲ βασιλεῖ πολλὰς ὡμολόγουν χάριτας μετὰ πλείστων τῶν εὐφημιῶν, καὶ πρὸς τὸν βασιλέως υἱὸν ἐλθόντες, ἐπεὶ κατὰ τὸ τοῦ πατρὸς ἐπίταγμα τὸ χωρίον παρεδίδοτο, αὖθις τε εὐφήμουν βασιλέα, καὶ χρυσίῳ πολλῷ τὴν βασιλικήν περιέῤῥαινον σημαίαν, ἃ διήρπασαν οἱ στρατιῶται κελεύσαντος τοῦ δεσπότου, παιδιᾶς ἕνεκα καὶ ἡδονῆς. Τοιαύτην μὲν ὁ πόλεμος ἔσχε τὴν ἀρ χὴν, καὶ εἰς τοῦτο ἐτελεύτησε. CAPUT XII. Calumnia de nimia exactione dissipatur. Cur tributa insolita imposuerit imperator, et qualia fuerint. Chius a Genuensibus repetitur. Excusant se, et reddituros per opportunitatem promittunt. Non placet responsum. Quibus conditionibus Chius urbs et insula Genuensibus relicta ad tempus. Pertinacia quorumdam. Zybus cum auxilio insulam recuperaturum promittit, audacia sua perit. Însula restituitur. Leo Calothetus Phocææ præfecturam adipiscitur. Βασιλεὺς δὲ κατά τε τὸν τοῦ πολέμου χρόνον Β βιαίαν τῶν χρημάτων τὴν εἴσπραξιν ἀκούων παρὰ Ταρχανειώτου γεγενημένην, καὶ θορύβων μεστὴν καὶ ὀδυρμῶν τὴν πόλιν δι' ἐκείνην γινομένην, καὶ τοὺς ὑβριστάς, καὶ συκοφάντας προφάσεως λαβομένους, καὶ λογοποιοῦντας ἄπιστα, εἴκοσι μυριάδων τὴν εἴσπραξιν χρυσίου γεγενῆσθαι λέγοντας, πολτοὺς δὲ καὶ τριάκοντα, ἐσκέψατο αὐτοῖς ἔργοις τοὺς συκοφάντας ἐπεστομίζειν. Καὶ ἐκκλησίαν αὖθις πάν. δημον συναγαγών, εὐθύνας ᾔτει περὶ τῶν χρημάτων Ταρχανειώτην· καὶ ἀπεδείκνυτο, καὶ τῶν τὰ χρήσ ματα παρασχομένων συνομολογούντων, μὴ πλέον εἰσπεπρᾶχθαι πέντε μυριάδων, ἃ ἀνάλωτο πρὸς τοῦ στόλου τὴν παρασκευὴν, καὶ ἕτερα οὐκ ὀλίγῳ πλείω τούτων ἐκ τῶν δημοσίων καὶ βασιλικῶν. Ὁρῶν δὲ τῶν δεόντων πολλὰ διὰ τῶν χρημάτων τὴν ἔνδειαν C παραλειπόμενα, καὶ τότε ἐκ τῶν ἰδίων εἰσφέρειν Ρωμαίους οὐ προθυμουμένους, καὶ τὰς δημοσίας προσόδους παντάπασιν ἐκλελοιπυίας, φόρους ἔταττε Imperator autem per id bellum Tarchaniotam immane quantum exegisse, et turbarum querelarumque plenam esse urbem audiens, conviciatoresque incredibilia ac sycophantas captata occasione 748 comminisci, bis centenum, imo, ut multi garriebant, ter centenum millium aureorum exactum fuisse, ipso facto os illis obturare decrevit. Mox convocato toto populo Tarchaniotam imperatæ pecuniæ rationem poposcit. Reddidit, iis ipsis qui pensitarant conftentibus, non plus quinquaginta millia exegisse præter alia non paulo plura ex ærario publico et fisco imperatoris, quæ in apparatum classis consumpta fuerint. Cum porro animadverteret, necessaria multa propter difficultatem omitti, et tum Romanos ad conferendum de suo parum faciles, publicaque vectigalia omnino defecisse, tributa prius inusitata imposuit : ut oneraria quælibet frumentum in extera regione coemptum advectans, pro medio medimno aureum B dimidium ærario penderet, et pro fructibus pro Α μὴ πρότερον νενομισμένους, ὥστε πᾶσαν ὁλκάδα portione similiter. Agricolæ pro quinquaginta congiis vini aureum persolverent. Qui a rusticis mercarentur, duplum darent, non solum ut copiosiores, sed quod etiam citra laborem ipsi ex aliorum laboribus lucra majora factitarent. Cumque vetus esset lex, ut mercatores singuli ærario decu. mis solverent, ipse quinquagecumas instituit, unde paulo minus ducentis oneraria brevi tempore Romanis accesserunt, quod antea nunquam factum, valebantque navali potentia, et jam domini maris, ex mercimoniis quæstum non mediocrem colligebant. Quia vero Chius, ut narravimus, injuste et contra fœdus a Genuensibus teneretur, ad principem eorum (ducem ipsi appellant), ad senatum populumque imperator legatos misit, insulamque secundum sancita cum Romanis fœdera repetivit. Dur, senatus populusque responderunt, justa quidem imperatorem postulare: verumtanien jasulam non sententia ac suffragio suo, sed quorumdam apud se nobilium, seu patriciorum, qui suis sumptibus classem instruxissent, audacia obtineri, quos in præsens coercere non possent; opus enim fore grandi impensa, et apparatu non minimo; quibus cum carerent, eos insula nequire depellere, sed tempore procedente, industria potius ac providentia quadam illis ademptam, imperatori haud dubie restituturos. Hæc responderunt, et simul Jacobum Herminium, et Antarum Pinellum de nobilitate, fidei facienda miserunt. 749 € Imperatori responsum non placuit, voluitque diem præstitui reddendæ insulæ aut se perjurii ne accusarent, si eam extorquere potuisset. Et conventum est in eam conditionem, ut Latini urbe n insulæ, etiam Chium nominatam, ad decennium felinerent, fruerenturque reditibus (91), pendentes in annos singulos imperatori duo et viginti aureorum millia. Insuper vexillum imperatorium in urbe pro consuetudine erigerent; episcopum ex Ecclesia Byzantina acciperent, et Sabbatis pro more faustum imperatoribus acclamarent: eorumque memoriam sacerdotes in sacrificio missæ frequentarent, nec ab ullo prohiberentur. Reliqua insula tota cum castellis et vicis sub imperatore esset, qui praefectum pro arbitratu constitueret : et is Romanos, qui intra urbem versarentur, regeret, privatasque eorumdern controversias disceptaret. Quod si Latinus quispiam Romano, aut Romanus Latino litem intenderet, prætores, seu præfecti, simul jus illis dicerent, et litem secundum alterutrum darent. Post decem vero annos ab occupato a Cantacuzeno Byzantio, Latini Chio penitus excederent. Hæc pacta legati Genuensium cum imperatore inierunt. Simeon vero Benjuzus, eorum qui insulam tenebant facile princeps, cæterique mani σἶτον ἄγουσαν ἐξ ἀλλοδαπῆς ἑωνημένον, ὑπὲρ μεσο δίμνου ἥμισυ χρυσίου τῷ δημοσίῳ φέρειν, καὶ τῶν ἄλλων καρπῶν ἀναλόγως. Τοὺς δὲ περὶ γεωργίαν ἠσχολημένους οἴνου, ὑπὲρ πεντήκοντα χοῶν χρυσ σίον ἓν τελεῖν· τοὺς μέντοι ἐκ τῶν γεωργούντων ὠνουμένους, διπλάσιον παρέχειν, οὐ μόνον ὡς εὐς πορωτέρους, ἀλλ ̓ ὅτι καὶ ἀμογητὶ ἐκ τῶν ἑτέρων πόνων αὐτοὶ πολλαπλασίω τὰ κέρδη φέρονται. Νέο μου δὲ ὄντος ἀρχαίου δεκάτας τοὺς ἐμπορευομένους ἅπαντας τελεῖν τῷ δημοσίῳ, πεντηκοστύας ἔταξεν αὐτός. Ἐξ ὧν ὀλίγῳ δέουσαι διακοσίων ολκάδες προσεγένοντο Ρωμαίοις ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ, οὐδέπω ἄχρι τότε γεγενημένον, καὶ μεγάλην δύναμιν ἐκτήσαντο ναυτικὴν, καὶ πολλὰ ἐκ τῆς ἐμπορίας ὠφελοῦντο, θαλάσσης ἤδη ἄρχοντες γεγενημένοι. Εχομένης δὲ τῆς Χίου, ὥσπερ ἱστόρηται ἡμῖν, ὑπὸ τῶν ἐκ Γεννούας ἀδίκως ἐν σπονδαῖς, πρὸς τὸν ἄρχοντα αὐτῆς, δοῦκα ἐγχωρίως προσαγορευόμενον, καὶ τὴν βου λὴν, καὶ τὸν δῆμον, ὁ βασιλεὺς ἔπεμψε πρεσβείαν ἀπαιτῶν τὴν νῆσον κατὰ τὰς σπονδὰς, καὶ τοὺς ὅρα κους οὓς ἔχουσι μετὰ τῶν Ῥωμαίων βασιλέων. Δοὺς δὲ καὶ ἡ βουλὴ, καὶ ὁ δῆμος, δίκαια μὲν ἔφασαν προκαλεῖσθαι βασιλέα, οὐ κατὰ γνώμην δὲ αὐτοῖς ἔχεσθαι τὴν νῆσον, οὐδὲ ψήφῳ τῆς βουλῆς· ἀλλὰ τῶν παρ' αὐτοῖς εὐπατριδῶν τινας οἰκείοις ἀναλώμασι τὸν στόλον ἐφοπλίσαντας κατασχεῖν, οὔ; μὴ δύνασθαι νῦν βιάζεσθαι· δεήσει γὰρ πολλῶν χρημάτων καὶ παρασκευῆς οὐ τῆς τυχούσης, ὥστε ἀκόντων τὴν νῆσον ἀφαιρεῖσθαι· ἀλλὰ τοῦ χρόνου προϊόντος προνοίᾳ μᾶλλον ἀφε λομένους, καὶ οἰκονομίᾳ ἀποδοῦναι βασιλεῖ ἀναμ φιβόλως. Τοιαῦτά τε εἶπον πρὸς τοὺς πρέσβεις βασι λέως, καὶ ἅμα Ερμίνιον Ἰάκωβον καὶ Πινέλον ̓Αντα ρώ, ὄντας ἐκ τῶν παρ' αὐτοῖς ἐπιφανῶν πρὸς βασιλέα πρέσβεις ἔπεμψαν ἰσχυρισομένους περὶ τῶν αὐτῶν. Βασιλεῖ δὲ ἐδόκει ἡ ἀπολογία οὐκ ἀρκοῦσα, ἀλλὰ προθεσμίαν τινὰ ἐζήτει καθ ̓ ἣν ἀποδώσουσι τὴν νῆσον· ἢ μὴ ἐγκαλεῖν ἐπιορκίαν, ἂν αὐτὸς ἀφέληται δυνηθείς. Καὶ συνέβησαν, ὥστε Λατίνους μὲν τὴν κατὰ τὴν νῆσον πόλιν, Χῖον καὶ αὐτὴν προσαγορευο μένην, ἐπὶ δέκα ἔτεσι κατέχειν, καὶ καρποῦσθαι τὰς προσόδους παρέχοντας ἐνιαύσιον τῷ βασιλεῖ δισχιλίους καὶ μυρίους χρυσοῦς· ἐγείρειν δὲ καὶ σημαίαν βασιλικὴν ἐντὸς τῆς πόλεως κατὰ τὸ ἔθος, καὶ ἀρχιερέα εἶναι ἐκ τῆς ἐν Βυζαντίῳ Εκκλησίας κεχεια ροτονημένον, καὶ εὐφημεῖν τοὺς βασιλέας κατὰ τὰ σάββατα, ὡς ἔθος, μνείαν τε αὐτῶν τοὺς ἱερέας ἐν ταῖς ἱεροτελεστίαις ποιεῖσθαι, καὶ μηδὲν κωλύεσθαι παρ' οὐδενός. Τὴν δὲ ἄλλην νῆσον ἅπασαν, καὶ τὰ φρούρια, καὶ κώμας ὑπὸ βασιλέως ἔχεσθαι, καὶ ἄρχοντας αὐτοῖς ὃν ἂν ἐθέλῃ ἐφιστᾷν, τὸν δὲ καὶ τῶν ἐντὸς Χίου τῆς πόλεως Ῥωμαίων, ἄρχειν. Κάν μὲν Ρωμαίῳ πρὸς Ῥωμαῖον ὑπὲρ ἰδίων ἀδικημά των ἀμφισβήτησις ᾖ, παρὰ τὸν Ρωμαίων ἄρχοντα Jacobi Pontani notæ. (91) Ipsius Chii urbis tantum, an totius insula ? Si tantum urbis, quomodo potuerunt imperatori in annos singulos pendere viginti duo millia, siqui D dem, ut lib. n dictum est, tota insula tantum reddebat in annum centum millia et viginti? |
