Page images
PDF
EPUB

90

XIV. Ac omnis quidem hæreseos inventor Simon Magus fuit (3), ille, inquam, Simon qui in Actibus apostolorum s, gratuitam et nullo pretio venalem Spiritus sancti gratiam, pecunia emere speravit, illudque audiit: Non est tibi pars neque sors in sermone isto, et quæ sequuntur: de quo scriptum est: Ex nobis exierunt, sed non erant ex nobis; si enim fuissent ex nobis, permansissent utique nobiscum 9o. Ilic, postquam ab apostolis ejectus fuit, Romam 96 veniens et Helenam quamdam meretricem adjungens sibi; primus ore nefando se ipsum dicere ausus est, qui tanquam Pater in monte Sina visus esset (4): apud Judæos vero postea, non in carne, sed opinione ac specie, tanquam Jesus Christus apparuisset ; et post hæc ut Spiritus sanctus, quem

* ΙΔ'. Καὶ πάσης μὲν αἱρέσεως εὑρετής Σίμων ὁ Α Μάγος· Σίμων ὁ ἐν ταῖς Πράξεσι τῶν ἀποστόλων, την ἄπρατον τοῦ Πνεύματος χάριν ἀγοράσαι προσδοκήσας ἀργυρίῳ, καὶ ἀκούσας(1)· Οὐκ ἔστι σοι μερὶς οὐδὲ κλῆρος ἐν τῷ λόγῳ τούτῳ, καὶ τὰ ἑξῆς· περὶ οὗ γέγραπται· Ἐξ ἡμῶν ἐξῆλθον, ἀλλ' οὐκ ἦσαν ἐξ ἡμῶν· εἰ γὰρ ἦσαν ἐξ ἡμῶν, μεμενήκεισαν ἂν μεθ' ἡμῶν. Οὗτος ἐπὶ τῆς Ῥώμης γενόμενος, μετὰ τὸ ὑπὸ τῶν ἀποστόλων ἀποβληθῆναι, καὶ Ἑλέ νην τινὰ πόρνην ἐπαγόμενος, δυσφήμῳ τῷ στόματι πρῶτος ἐτόλμησεν εἰπεῖν (2) ἑαυτὸν μὲν εἶναι τὸν ἐπὶ ὅρους Σινᾶ ὡς Πατέρα φανέντα· παρὰ δὲ Ἰου δαίοις ὕστερον οὐκ ἐν σαρκὶ, ἀλλὰ δοκήσει ὡς Χριστὸν Ἰησοῦν φανέντα· καὶ μετὰ ταῦτα ὡς Πνεῦμα ἅγιον, τὸ ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ ὡς παράκλητον ἀποστέλ λεσθαι ἐπαγγελθέν. Καὶ ἐπλάνη σέ τε οὕτω τὴν Ῥω- Β Christus tanquam paracletum seu consolatorem] μαίων πόλιν, ὥστε Κλαύδιον ἀνδριάντα αὐτοῦ στῆσαι, ὑπογράψαντα τῇ Ῥωμαίων γλώττη, ΣΙΜΩΝΙ ΔΕΩ ΣΑΓΚΤΩ· ὅπερ ἑρμηνευόμενον δηλοί, Σίμων: Θεῷ ἁγίῳ.

[blocks in formation]

(1) Καὶ ἀκούσας. Verbum ἀκούσας in editis transpositum post oux EST! oot, naturali sedi reddidimus, ex codd. Coisl., Ottob., Roe, Casaub., quanquam similium transpositionum in hoc opere non desunt exempla. Paulo inferius verba Joannis, et rap hoav, etc., quæ propter repetitionem vocis pov in editis prætermissa remur, supplevimus ex Coisl., Ottob., Roe, Casaub

(2) Elzɛir. Eam vocem in editionibus an. 1640, et Oxon. prætermissam restituimus ex codd. Coisl., Quob. et editionibus Morelii et Prevotii.

(3) Omnis hæreseos_inventor, etc. Eodem modo Irenæus. lib. 1, cap. 23, n. 1: Simon Samaritanus, ex quo universæ hæreses substiterunt, ac cap. 22, n. 2, fous et radix omnium hæreticorum ab eo dicitur. Ea numerandi hæreses ratio apud omnes pene, qui hæreticorum catalogos texuere, valuit, Epiphanium, Philastrium, Augustinum, Theodoretum. Nullam Cyrillus rationem habuit ejus Thebutis, quem Hegesippus, Hierosolymitanæ Ecclesiæ scriptor apud Eusebium, I Tv Hist. eccl., c. 22, primum hæreticorum ait Ecclesiam prius virginem appellatam erroribus infecisse. At revera Simon Magus hæreticorum omnium antiquissimus, ac subsecutis erroris semina præbuit.

(4) Se ipsum dicere ausus est, etc., qui tanquam

Pater in mente Sinu visus esset. Haec non de monte Sina, sed de Samaria dixisse Simonem narrant Irenæus lib. Contra hæres., cap. 25, n. 4; Theodo etus lib. 1 Haret. fabul., cap. 1, pag. 192, ad quos accedit Ep phanius, hæres. XXI, n. 1. Consentit tamen Cyrillo Augustinus, hb. De hæresibus, sed locus ille in mss. prætermissus, a nostris in Augustiniana editione e textu est rejectus, uti spurium additamentum. Erratum sane in Simonis historia, in hoc Cyrilli et Augustini loco continetur; se enim Simón sublimissimam virtutem, hoc est eum qui sut super omnia Pater esse aiebat, ut renæi loco citato verbis utar. At Pater ille super omnia, Simonis opinione longo intervallo sejuncius erat ab eo qui legem dederat : legem enim a sinistra quadam intelligentia da am asserebat, ex Epiph., hæres. xxi, n. 4. Et quinam se in Sina apparuisse diceret, qui legi et ejus auctori palam de

91

mittendum promiserat. Ac Romanorum civitatem usque adeo decepit, ut Claudius ejus statuam erigeret (5) cum hac subscriptione litteris Latinis, SIMONI DEO SANCTO.

XV. Cum vero error se latius spargeret, vitium illud correxit egregium par virorum, Petrus et Paulus Ecclesiæ præsules (6), illuc appulsi "; Si16, n. 6. 92 Vid. cat. 14, n. 26; cat. 17, n. 27,

trahebat; seque idcirco venisse aiebat, ut suos liberaret ab imperio angelorum mundi conditorum, qui cum prophetas diversi inspirassent, per bujus modi præcepta homines in servitutem redegerant? ex Ireneo lib. 1, cap. 21, n. 3 Quod Simon se Spiritum sanctum esse diceret, contrarium est Epiphanio, id illum de Helena sua jactasse narranti hæresi xxi, n. 2. Id autem Cy illus iterum repetit, cat. 46, n. 6, ejusque rei Irenæus auctor est. lib. 1, cap. 23, n 1, firmantque hæc Simonis verla ab Hieronymo relata in Matthæi c p. xxiv, 5: Ego sum sermo Dei, ego sum speciosus, ego Paracletus, ego om ipotens, ego omnia Dei.

(5) Claudius ei statuam erigeret. Quæ de Simonis statu narrantur, a Justino martyre, apolog. · 2, pag. 69 et 91, accepta, post ipsum referunt Irenæus, lib. 1, cap. 25, n. 1 ; Tertullianus, Apolog., cap. 13; Eusebius, lib. Hist., cap. 13 et 14, ut Theodoretum et Augustinum omittam. Non defuere qui Justinum martyrem, seu lingue Latinæ impe ritia, seu nominis similitudine deceptum dixerint, dum Simoni Mago erectam censuit statuam, que potius Semoni Sango, sive Sanco Deo, qui Sabinorum lingua Hercules esse dicitur, consecrata Derat. Incredibile non est statuam Roma Simoni Mago erectam; vix credibile, Justinum rem sibi non satis perspectam, cum gravissimo suæ existimations et causæ quam agebat periculo, publicæ Christianorum apologie inseruisse, et apud omnes Patres falsum ita facile fidem invenisse.

(6) Petrus et Paulus Ecclesiæ præsules, etc. PauJom hic adjungit Petroia Ecclesiæ principatu, quem Petro soli aliis locis tribuere solet, ut cat. 2, n. 49;. cat. 11, n. 3, quo loci vocatur supremus Ecclesiæ praeco, τῆς Ἐκκλησίας κορυφαίος κήρυξ, cal. 17,. n. 27; cat. 14, n. 20. Quod vero de Simonis ad preces apostolorum casu subjicitur, id gravissimo quamvis permultorum etiam antiquorum Ecclesiæ auctorum testimonio confirmetur, fidem tamen apud multos recentiores non invenit, tum propter Justini, Irenæi, Tertulliani, Eusebii Cæsariensis silentium, et primam historiæ fidem ex pseudepigraphis petitam; tum propter variantes, apud eos qui factum

monemque, illum videlicet opinione deum, superbe Α' ἐπιδεικτιῶντα τὸν νομιζόμενον θεὸν Σίμωνα, νεκρὸν se ostentantem subita morte perculerunt. Nam cum pollicitus esset Simon se sublimem in cœlos elatum ii, ac demonum vehiculo sub!atus per aera ferretur; genibus provoluti servi Dei, concordiamque Klam demonstrantes, de qua Jesus dixerat: Si duo er vobis concordarint, de omni re quamcunque petierint, fiet eis 93: concordiæ telo per precationem adversus Magum immisso, præcipitem ad terram dejecerunt. Neque tibi res illa mira videatur, tametsi alioqui admiranda : Petrus namque erat, is qui cœli claves circunferebat . Nihil quoque miri : Paulus enim erat, is qui in tertium coelum atque in paradisum raptus erat, audieratque arcana verba que non licet homini loqui 95. Ex sublimi aere illum existimatum deum ad terram dejecerunt, ad Β τὸν νομιζόμενον θεὸν, μέλλοντα εἰς τὰ καταχθόνια

subterranea deprimendum, llic primus malitiæ draco. Uno autem abscisso capite, multiceps denuo pravitatis deprehensa est ra fix.

εὐθὺς ἀπέδειξαν. Επαγγελλομένου γὰρ τοῦ Σίμω νος μετεωρίζεσθαι εἰς τοὺς οὐρανοὺς, καὶ ἐπ' ὀχής ματος δαιμόνων ἐπ' ἀέρος φερομένου, γόνυ κλίναντες οἱ τοῦ Θεοῦ δοῦλοι, καὶ τὴν συμφωνίαν ἐνδειξάμενοι, ἣν εἶπεν ὁ Ἰησοῦς, ὅτι Ἐὰν δύο ἐξ ὑμῶν συμφω νήσωσι, περὶ παντὸς πράγματος οὗ ἐὰν αἰτήσων. ται, γενήσεται αὐτοῖς· τὸ τῆς ὁμονοίας βέλος διὰ τῆς προσευχῆς πέμψαντες κατὰ τοῦ Μάγου, κατἐβαλον αὐτὸν εἰς τὴν γῆν. Καὶ οὐδὲν θαυμαστὸν, καίπερ ἂν θαυμαστόν· Πέτρος γὰρ ἦν, ὁ τὰς κλεῖς τῶν οὐρανῶν περιφέρων. Καὶ οὐ θαύματος ἄξιον · Παῦλος γὰρ ἦν, ὁ εἰς τρίτον οὐρανὸν ἁρπαγεὶς καὶ εἰς παρά δεισον, καὶ ἀκούσας ἄῤῥητα ῥήματα, ἃ οὐκ ἐξὴν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι. Οἱ καὶ ἐξ ἀέρος ἐπὶ γῆν κατήγαγον

κατάγεσθαι. Οὗτος πρῶτος ὁ τῆς κακίας δράκων" μιᾶς δὲ ἐκκοπείσης κεφαλῆς, πολυκέφαλος ηὑρέ θη (2) πάλιν ἡ τῆς κακίας ῥίζα.

[ocr errors]

14'. Κήρινθος γὰρ τὴν Ἐκκλησίαν ἐλυμήνατο (5), καὶ Μένανδρος, καὶ Καρποκράτης· Ἐβιωναῖοί τε, καὶ Μαρκίων. τὸ τῆς ἀθεότητος στόμα. Ο γὰρ θεούς διαφόρους ἀναγορεύσας, ἄλλον τὸν ἀγαθὸν καὶ ἄλλον τὸν δίκαιον ἀντιφθέγγεται τῷ Υἱῷ λέγοντι · Πάτερ δίκαιε. Καὶ ὁ λέγων (4) πάλιν ἄλλον τὸν Πατέρα, καὶ ἄλλον τὸν ποιητὴν τοῦ κόσμου, ἐναντιοῦται τῷ Υἱῷ λέγοντι· Εἰ δὲ τὸν χόρτον τοῦ ἀγροῦ σήμερον ὄντα, καὶ αὔριον εἰς κλίβανον πυρὸς βαλλόμε νον, ὁ Θεὸς οὕτως ἀμφιέννυσι· και, "Οστις τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγα

XVI. Ecclesiam enim devastavit Cerinthus, 97 et Menander, et Carpocrates, Ebionæi, et Marcion (1), os illud impietatis in Deum 96. Qui enim deos diversos prædicat, unum bonum, et alterum justum, contradicit Filio aienti : Pater juste 97. Ruro sus, qui alium dicit Patrem, aliumque opificem mondi, repugnat Filio dicenti : Si autem fenum agri, quod hodie est, et cras in clibanum ignis mittitur, Deus sic vestit 98; et, Qui solem suum oriri facit super malos et bonos, et pluit super justos et injustos 99. Hic rursum alterius improbitatis inventor secundo Marcion fuit. Qui cum ex allegatis in c θοὺς (5) καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους.

25.

93 Matth. xviit, 19. es Matth. xvi, 19, 95 1 Cor. xii,

98 Luc. XII, 28. 99 Matth. v, 45.

2-4. 96 Vid, cat. 4, n. 4. 97 Joan. Xll,

bris contra Marcionem elitis; Epiph., hæres. XLII; Theo loretus, lib. 1 Hæret. fabul., cap. 24; Philastrius, haeres. xvii secundae classis. Marcionem porro accusat Cyrillus cat. 16, num. 4 et 7, quod non duos duntaxat, sed tres deos prædicaret: qua de re suo loco dicemus. Mitiorem vero bic Marcioni haeresim ascribit de utroque Deo, bono uno, altero justo. Hæc Cerdonis, qui Marcioni magister fuit, propria heresis erat, ex Ireneo, lib. 1, cap. 27, n. 1; Tertull., Append., cap. 51 : at deterior magistro discipulus fuit, qui eum quem Cerdon justum tantum appellaverat, majore impudentia malorum auctorem dicere veritus non est, ex Irenao, lib. 1, cap.

retulere, historiae circumstantias. Nam alii Pe
rum et Paulum simul eam victoriam reportasse
commemorant, ut Cyrillus noster, Salpitius Seve
rus, lib. ■ Hist. sacræ, Maximus Taurinen-is,
han. 5, De SS. apostolis, auetur sermonis 202, in
Appendice Augustin., tom. V, n. 2, etc. Alii solius
Petri meminere, ut Constit, apostol. lib. vi, cap. 9,
Arnobius, lib. 11, p. 50; Philastrius, hæresi 1, se-
candle classis : Ambrosius, lib. v Hexaem., cap. 8,
n. 35, Augustinus, haeresi 1, etc. Alii precibus
solis hunc triumphum acceptum referunt, ita Cy-
villus et Arnobius; alii precibus jejunium adjun-
gunt, ut ii quorum opinionem refert Augustinus.
epist. 56, n. 21; Cassianus, De institutis cano- D 27, n. 2.
biorum, lib. ii, cap. 10, etc. Alii Simonem crura
fregisse, alii toto corpore confractum asseverant.
Sed ha varietates tanti non sunt, ut historiæ, si
aliunde certis monumentis firmaretur, fidem labe-
factare possent. Vide Cotelerium in notis ad Con-
stitut. apostolor. lib. vi. c. 9.

(1) Menander, etc. De Menandro Irenaeus agit lib. 1, cap. 25. num. 5, Tertull., Append. Praescript., cap. 26; Epiphanius, heres. xxi, Philastrius, hares. I secunde classis; Theodoret. lib. 1 Hæret. fab., cap. 2. De Carpocrate Irenaeus, lib. 1. cap. 25; Tertull., Append. cap. 48; Epiphanius, hæres. XXVII; Philastrius, haeresi vi secundae classis, Theodoretus, ib. i Haret. fabul, cap. 5. De Ebionæis Irenaeus lib. 1. cap. 26, n. 2, Tertull., Append., cap. 48; Epiphanius, haeresi xxx; Philastrius, heres. ix secundae classis; Theodoret. lib. 11, cap.; EuseDias, lib. in list. ecclesiast., cap. 27. De Marcione Irenæus, lib. 1, cap. 27, num. 2; Tertullianus, li

(2) Ηὑρέθη. Sic correximus ex cod. Ottob. Editi, εὑρέθη.

(5) Ελυμήνατο. Sic maluimus legere cum codd. Coisl., Roe, Casaub., Outob. quam ἑλυμαίνετο cum editis. De Cerintho videndus Irenæus, lib. 1, e. 26, n. 1; Epiphanius, hæresi xxvii ; Theodoretus. Hat. feb. lib. u, c. 5, etc. Vocem καὶ Μένανδρος addidimus ex iisdem codd. et versione Grodecii. Loco Εβιωναῖοι, iidem, exceptis Coisl. et Ouob. ha

bent Εβίων.

(4) Ο λέγων. Eas voces adjecimus ex codd. Roe, Casaub. et Grod. similiter articulum τόν aute ποιητήν ex praefatis codicibus. Nola vocem πυρός post κλίβανον, praeter sacrum textum hic adjectans, pretermitti in codd. Coisl., Οιιob., Roe, Casaub. et

Grod.

(5) Πονηροὺς καὶ ἀγαθούς. norum verborum ordinem restitui, ut legitur in cod. Coisl., Roe, Casaub. et evangelico textu Græco; et habetur infra

primus ausus est ea testimonia resecare 1; atque ita annuntiatum fidei sermonem testimonio despoliare derelicto prius Deo; et quasi sublatis præconibus, infirmam atque caducam voluit Ecclesiæ fidem ellicere.

Οὗτος πάλιν (1) ἄλλης κακίας εὑρετής δευτέρως, ὁ A Novo. Testamento Veteris testimoniis coargueretur, Μαρκίων. Ὑπὸ γὰρ τῶν κειμένων ἀπὸ τῆς Παλαιᾶς ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ μαρτυριῶν ἐλεγχόμενος, πρῶτ τος ἐτόλμησεν ἐκκόψαι τὰς μαρτυρίας, καὶ ἀμάρ τυρὸν ἀφεῖναι τὸν καταγγελλόμενον λόγον τῆς πίσ στεως, καταλείψας τὸν Θεόν (2)· καὶ ὡς κηρύκων μὴ ὄντων, σαθρὰν ἠθέλησε ποιήσασθαι τῆς Ἐκκλησίας τὴν πίστιν.

ΙΖ'. Διεδέξατο τοῦτον πάλιν ἄλλος, Βασιλείδης, δυσώνυμος, δεινότατος τὸν τρόπον (5), ἀσελγείας κατά αγγέλλων. Ἐπηγωνίσατο τῇ κακίᾳ καὶ ὁ Οὐαλεν τίνος (4), τριάκοντα θεῶν καταγγελεύς. Ἕλληνες ὀλίγους λέγουσιν· καὶ ὁ ὀνομαζόμενος, μᾶλλον δὲ οὐκ ὢν Χριστιανὸς, εἰς τριάκοντα ὅλους ἐξέτεινε τὴν πλάνην Καί φησιν, ὅτι ὁ Βυθός ( πρέπει γὰρ αὐτῷ ὄντι βυθῷ τῆς κακίας, ἐκ βυθοῦ τῆς διδασκαλίας ἄρχεσθαι) ἐγέννησε Σιγὴν, καὶ ἀπὸ τῆς Σιγῆς ἐτεκνο

Vid. cat. 16, n. 7. Vid. sup. n. 12.

hujus cat. n. 54, tametsi aliter in quibusd. mss. 1gatur. In editis et Grod. habetur ayalo ante Tovnρous, quomodo vulgatus Evangeliorum interpres videtur legisse. Porro hunc eumdem locum inferius citans Cyrillus, verba utriusque membri commutat legens ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει, ante ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους, εἰ βρέχει, ante ἐπὶ πονηρούς καὶ ἀγαθούς.

(1) OvτOÇ лálır, etc Inter duo hæc verba in'erpositam particulam yάp erasimus, ex cold. Coisl., Ottob., Roe, Casaub., Grod.; item et alterum yap post deutépus positum: ac sublato puncto, inter Eupeths el DEUTέpog inserto, eas voces conjunximus quæ velut parenthesi separatæ erant, scripsimu-que δευτέρως loco δεύτερος ex conjectura. Quid enim signitical εὑρετής δεύτερος, secundus inventor? cum in his ipsis verbis pugna sit; atque aliunde dicat Cyrillus Marcionem primum ausum esse id de quo nunc queritur; nisi dzútepog idem valt hic ac deutépas, quod forte legen lum sit. Vox quoque δευτέρως aut δεύτερος significare potest idem ac posteri s aut posterior tempore. Nam revera Mare on cum hæreticis supra dictis, tum Cerdone magistro boni ac justi Dei inventore posterior fuit.

(2) Karalɛiyaç tör Oɛór. Prætermittuntur hæc verba in codd. Roe et Casaub.

(5) Δεινότατος τὸν τρόπον, etc. In cod Outob. voces τὸν τρόπον post καταγγέλλων ponuntur. ldque secutus est Grod.; quan obrem ita forte legendum. δεινότατος. τὸν τρόπον ἀσελ. κατ., vaferrimus, impudicitiæ modum annuntians Hanc legendi rationem excludunt codd. Ro» et Casaub., in quibus legitur post τρόπον, ὃς ἀσελγείας καταγγέλλων.

(4) Kai & Ovalɛrtīroç. Conjunctioném zzi addidimus ex codd. Coisl., Ottob., Roe, Casaub.. G o... articulum vero ex Coisl. Quod Valentinum dicit triginta deorum praeconem, idem ainot Tertullianus adversus Valentinianos, cap 8: Epiphanius, hures XXXI, n. 2: Ambrosius, epist. 40, n. 16, cujus hac est similis Cyrillianæ sententia: Licet gentiles duodecim deos appellent; isti (Valentinani) triginta et duos Eonas colunt quos appellant deos. Uterque gentiJium deos XII. quos majorum gentium appellant, intellexisse æstimandus est; cum Romanorum et Græcorum dii tricenarium numerum longe excederent. Plures autem Valentiniani quam triginta Eones in Pleromate numerabant: addebant enim alos quatuor, Christum et Spiritum sanctum, Jesum et Horon, Sed eos solos hic recenset Cyrillus, quos ex prima prolatione ortos aiebant: quorum historiam absolvit Irenæus, lib. 1. cap. 4. n. 4. 2 et 3.

XVII. Hunc alius iterum excepit, Basilides, inauspicati nominis, moribus vaferrimus, impudicitiæ præco (5). Accessit alius malitiæ adjutor Valentinus, triginta deorum assertor. Gentiles pau ciores numerant: hic vero qui dicebatur, seu potius non erat Christianus, errorem usque ad trigiuta provesit. Ejusque sententia est, quod Bythus Β [seu profunditas] (decebat vero eum qui malitias profundum 98 crat, ut a profundo initium doctri

B

C

[ocr errors]

Dubium vero est num Valentiniani tot distinctas personas, quot Æonas fingerent: nam in prima saltem ogdoade, Æonas feminas a masculis tantum velut affectionem ac proprietatem a re subjecta diftinxisse videntur. Cum tamen conjugii nomina diversas conjugum personas primo conspectu menti substituant; nulla Valentinianis fi bat injuria, cum triginta deorum ipsis doctrina tribuebatur. Notandum porro Cyrillum in sequent bus communem Valentinianorum hypothesim recensere, in qua multa peccat, ut dicemus; non singula em et propriam Vlentini, quam commemorat Irenæus lib. 1, cap. 11. n. 1, nonnihil diversam a communi quam describit idem cap. 1 et seq.

(5) Hunc alius iterum excepit, Basilides, etc. De hoc plura Ireneus lib. 1, cap. 24, num. 5; Tartull. Append. Præscript. cap. 46; Epiphan. hæres, XXIV; Philastrius, hæres. iv secundæ clas. Quod eum MarCioci successisse ait Cyrillus, nihil aliud forte significat, nisi præter Marcionem, etia » Basilidem Ecclesiae exitiosum fuisse. Nam si Basilidem Marcione posteriorem faci', parum accurate temporum rationem secutus fue it. Tametsi esim Clemens Alexandrinus, Stromatum lib. vu, pag. 764, Ba-ilidem, Valentinum et Marcionem eadem ætate viguisse. Ma cionemque cum iis, quasi sen m_cu junio ibus vixisse commemoret ; ac Pailastrius hæresi xvn secundæ class. dicat Marcionem devictumatque fugatum a B Joanne evangel sta ac presbyteris, de civitate Ephesi Romam beresim seminaturum venisse; il al sublevandum Cyrilli errorem utcunque valeret: hand tamen ut Bas lidem Marcione juniorem credamus, persuadet, contra induitată alia historie monumuta, que, ut in re aperta, nihil Foc loco inculcare necesse est. Quod autem moribus vaferrimusa Cyrillo dicitur Basiludes, detvótatov Thy Tрónov, sinificat meo judicio artificiosum hominein, fallen i ac seducendi, eosque quis sibi adjunxerat retinendi, peritissimum. Ad hoc maxime comparata erat ejus dise plina. Nam Ireneo teste, lib. i, cap. 24. n. 5 et 6 magia, imaginibus, incantationbus ipse cum suis utebatur. Erodiebat eos, ut omnes nolos haberent, ipsi laterent omui-. bus etiam perjurio et Christiani nominis abnegatione, cum oporteret, adhibitis Ex Philastrio, hæresi y secundæ classis, omnibus male vivendi et vitiis sacularibus inhærendi licentiam dabat; ineptum esse dicens et stultum martyrum pati, etc. Ex Clem. Alex., lib. m Stro, int., propter insitam et naturalem sequacium suorum perfectionem, nis hil eos e quibusvis peccatis vitii contrahiere aiebat.

τοῦ τῇ ἀδελφῇ μιγνυμένου· τέκνον γὰρ εἶναι τοῦ Βυθοῦ ἐλέγετο ἡ Σιγή. Βλέπεις άτοπίαν σχήματι Χριστιανισμοῦ περιβεβλημένην ; Μεῖνον βραχὺ, καὶ μισήσεις τὴν ἀσέβειαν· φησὶ γὰρ ὀκτὼ Αἰῶνας ἐκ τούτου γεγενῆσθαι (5)· καὶ ἐξ ἐκείνων, δέκα· καὶ ἐξ ἐκείνων, ἄλλους (4) δώδεκα, ἄρσενας καὶ θηλείας. Καὶ πόθεν ἡ σύστασις τούτων; βλέπε τὴν ληρῳδίαν ἐκ τῶν κατασκευασμάτων. Πόθεν ἔχεις τὴν ἀπόδειξιν τῶν τριάκοντα Αιώνων; Επειδή, φησὶν (5), γέγραπται, ὅτι ἐβαπτίσθη ὁ Ἰησοῦς τριάκοντα ἐτῶν ὤν, Καὶ ποία αὕτη ἀπόδειξις ἐκ τῶν τριάκοντα ἐτῶν, εἰ καὶ τριάκοντα ἐτῶν ἐβαπτίσθη; ἄρα οὖν ἐπειδὴ καὶ πέντε ἄρτους ἔκλασεν εἰς πεντακισχιλίους, πέντε εἰσὶ θεοί ; ἢ ἐπειδὴ δώδεκα ἔσχεν μαθητές, δώδεκα perλav ɛivat xat 0ɛol (6);

na suspenderet), Bythus, inquam, genuerit Sigen (1) Α ποίει Λόγον (2). Τοῦ παρ' Ἕλλησιν Διὸς οὗτος χείρων, [sive silentium]; et ex Sige procreaverit Logon [sea Verbum. Deterior ille Jove gentilium, qui cum sorore mistus est; nam Sige Bythi filia dicebatur. Vides absurditatem specie Christianismi obductam? Parumper exspecta, et impietatem odio prosequere; ait enim octo Æonas [sive sæcula] ex eo g nitos esse; exque illis decem; et ex illis alios duodecim, masculos et feminas. Undenam vero horum approbatio? nugacitatem ex argumentis considera. Undenam Eonum triginta demonstrationem petis? Quia scriptum est, inquiunt, quod baptizatus est Jesus cum essel annorum triginta 3. Quodnam autem illud ex triginta annis argumentum, eliamsi verum sit quod tricesimo anno baptizatus est? Igitur et quia quinque panes in quinque B millia hominum fregit, idcirco et quinque dii erunt? aut quia duodecim discipulos habuit, duo decim quoque dii esse debuerunt?

XVIII. Sed hæc adhuc parva, si cum cæteris ejus impietatibus conferantur. Ait enim postremam inter deos, quæ, ut dicere non veretur, masculo

Luc. 11, 23. Matth. xiv, 19-21.)

(1) Bythus genuerit Sigen. Sigen Bythi filiam paulo post adhuc repetit. Verum Irenæus lib. 1, cap, et n. 1, Valentinianorum somnia referens, Sigen ait non ex Bytho genitam, sed tanquam ipsius cogitationem infinitis temporum sæculis ipsi coexstitisse, ἐν ἀπείροις αἰῶσι χρόνων συνυπάρχειν αὐτῷ καὶ ἔννοιαν, ἣν δὲ καὶ Χάριν καὶ Σιγὴν ὀνομάζουσι. Fucum, credo, Cyrillo fecit Simons Enna Helena, unde ista Valentini informata est; quam primam omnium ab illo factam dicebant Simon ani, apud Justin. apolog. 2, pag. 69, n. 54, τὴν ὑπ' αὐτοῦ ἔννοιαν Tρtηy revoμévny. Vel, cum a inente quodammodo prodeat et generetur cogitatio, eoque modo filius e patre nascatur, licuit Cyrillo Sigen, cogitationem Bythi, ab ipso genitam existimare.

(2) Aóror. Ita nos ex codd. Coisl., Roc, Casaub., Grol., cum in editis haberetur λóyov, quod emendandum esse conjecerant pridem Cotelerius, Grabius, Massuetius. At Prevotius cum in Vatic. codd. legissel, λóyou, ad vitiosam hanc scripturam, bonam Grodec versionem immutavit; eque Verbo Valentini Jovem gentilium ridicule fecit: cum id unum velit Cyrillus, By hum Valentini qui ex filia sua Sige liberos procreavit, Jove deteriorem esse, quem eamdem uxorem et sororem suam habuisse Junonem ferunt. In quo ignoravit, vel non attendit, Græcorum Tabulis Jovem etiam proprias filias, uti Proserpinam, Venerem, etc., constup asse. Aliqui verbum Adyov e Cyrill textu auferendum censent; eo quo ex Bytho et Sige non Verbum, sed Nous sive Monogenes, Valentinianorum opinione genitus sit; Verbum autem ex No et Veritate, apud Iren. lib. 1, cap. et n. 1. Id Cyrillo ignotum fuisse probabile non est ; nam prætermisso No triginta onu sa numerus non constaret Facile Cyrillum fefellere coguata Monogenis ac Verbi vocabula, quæ uni Christo convenientia Valentiniani in duas p. rsonas impie distraxere: sic etiam inferius, n. 18, Sapieniam et Achamot, et n. 19, Jesum et Christum, quæ Valentiainis separatæ res erant, confundit. Vel fra idem fecit illi vetus Gnosticorum opinio, quam sanctus Ignatius, Epist. ad Mayn., n. 8, respexisse dicitur, dum negat Verbum Christum a Sige vel si

C

D

* ΙΗ'. Καὶ τοῦτο ἔτι μικρὸν πρὸς τὰ λοιπὰ τῆς ἀσεβείας. Φησὶ γὰρ, ὅτι ἡ τελευταία τῶν θεῶν ἀρσενό θηλὺς οὖσα, ὡς τολμᾷ λέγειν, αὕτη ἐστὶν ἡ Σοφία.

lentio procedere. Pancis post lineis, loco Eth scripsimus y ex codd. Coist., Roe, Casaub., Ottob.; nam Æonem suum Valentiniani hoc secundo semper, nunquam priore vocabulo compellabant.

(3) Terernodai. Ita constanter mss. cum legendum videretur, ysуevvñola. Cat. 12, n. 3, bis scribit, γεγενήσθαι μιο γεγεννήσθαι, et alibi observavimus vocabula γίνομαι et γεννῶμαι Lyrillo s910nyma esse. Dum porto ecto Eonas ex Bytho genitos refert, ex eorum numero excipiendus est Bythus ipse, octo priorum Eonum primus; deinde Sigen, ut dixi nota 1, non genuit. Præterea soli Nous et Veritas e Bytho immediate geniti. Nam hi Verbum e Vitam procreavere; e quibus Homo et Ecclesia. Hi octo primi ones, Iren., lib. 1, cap. et n. 4.

(4) "Allovç. Hanc vocem addidi ex Ottob._et Grod. Hic quoque fahitur Cyrillus, si ex octo Eonibus decem sequentes, et ex iis decem, alios duodecim prognatos memorat. Nam ex quinto et sexto one Verbo et Vita, postquam Hominem et Ecclesiam genuissent, illi decem producti: et ex Homine et Ecclesia duodecim sati, quorum postretren., lib. 1, cap. 1, n. 2, quorum nomina ibi vimus est Sapientia, tricesimo post omnes loco: es

dere licet.

(5) Exɛion, noir. Verbum grav, a nobis adje ctum ex codd. Coisl., Ottob., Roe, Casaub. et Grød. Paulo post, ante тptázovta additur particula og es Evangelio in codd. Coisi., Ottob., Roe, Casaub.. sed infra Cyrill, repetit sine og e dem verba, ɛi zał τριάκοντα ἐτῶν. Aule ἀπόδειξις posuimus, αὕτη, εν Ottob., Colb, Bodl., Roe, et Casaub., quanquam ambo postremi ferant, autīs. Insulsum hoc de tonum numero ex annis Christi argumentum refert et explodit Iren. lib. 1, cap. 1, n. 2, et lib. 11, cap. 22, al. 58.

(6) Ὤφειλαν εἶναι καὶ θεοί. Loco ὤφειλαν, scri bitur in Coist., Ottob., Roe et Casaub., petkov. Pro eiva: xai, quod ex citatis codicibus posumus, n editis habetur tantum μόνοι. Aute θεοί, ponitur in Ottob. articulus oi.

Ω τῆς ἀθεότητος ! Χριστὸς (1) γὰρ Θεοῦ σοφία, μο- A femina est, ipsam esse Sapientiam (4). Ο impiel νογενής Υιός· κἀκεῖνος εἰς θῆλυ, καὶ τριακοστὸν στοιχεῖον, καὶ ἔσχατον κατασκεύασμα, κατήνεγκε τῷ λόγῳ τοῦ Θεοῦ τὴν σοφίαν. Καί φησιν, ὅτι ἐπεχείρησεν ἡ Σοφία τὸν πρῶτον Θεὸν ἰδεῖν· καὶ μὴ φέρουσα τὰς μαρμαρυγάς, ἐξέπεσε τῶν οὐρανῶν, καὶ ἀπεβλήθη του τριακοστοῦ ἀριθμοῦ· εἶτα στένουσα, ἐκ τῶν στεναγμάτων ἐγέννα τὸν διάβολον· καὶ ὅτι δακρύσασα τὴν ἀπόπτωσιν, τὴν θάλασσαν ὑπεστήσατο. Βλέπεις τὴν ἀσέβειαν; πῶς γὰρ ἐκ σοφίας διάβολος γεννᾶται, καὶ ἀπὸ συνέσεως ἡ κακία, ἢ ἀπὸ φωτὸς σκότος ; Καί φησιν, ὅτι ὁ διάβολος ἐγέννησεν ἄλλους, ἐξ ὧν τινες (2) κατεσκεύασαν τὸν κόσμον· καὶ ὅτι ὁ Χριστὸς κατῆλθεν, ἐπὶ τὸ ἀποστῆσαι τοὺς ἀνθρώπους τοῦ κοσμοποιοῦ.

ΙΘ'. Ακουε δὲ, τίνα λέγουσιν εἶναι τὸν Χριστὸν Ἰησοῦν (5), ἵνα ἔτι μειζόνως αὐτοὺς μισήσῃς. Διδά

I Cor. 1, 21.

(1) Xpozóç Ita scripsimus ex cod. Coisl. et Grod. Male in editis, Xpistou. In eadem phrasi, loco t λóyw Coisl. habet. tòv λóyov, nec male. Paulo post, pro exciorov, restituimus, Texɛípnoev, ex Cuisl., Outob., Roe, Casaub.

(2) E§ år tires. Horum verborum loco legitur in cod. Coisl., Colb., Bodl. et in ed. Morelii, ottVes quarum lectionum ea differentia est, ut secundum primam Valentini opinio fuerit, quosdam tantum ex eis qui a diabolo geniti sint, mundum condidisse; secundum alteram, omnes. Quam secutus sit Cyrillus incertum, cum neutra veram, quantum ex antiquis monumentis patet, hæresiarchæ hujus sententiam contineat. Valentiniani enim ex perturbationibus Achamothæ mundum omnem aspectasi lem ortum aiebant, ex Iren., lib. 1, cap. 4, n. 2. Tantum addebant Demiurgum, qui alius ipsorum sententia a Cosmocratore et diabolo erat, ex Achamothæ conversione de animali substatia formatum, omma informasse et condidisse, pro lucen e ac duce Achamotba; ibid, cap. 5, u. 1, 2, 3 et 4. Quemadmodum autem Cyrillus, Valentini systema narrat vel Augus inus, vel ejus interpolator, cujus hæc verba a nostris e texty relegata, hæres. x1: De tricesimo sæculo dicit diabolum genitum; et a diabolo alios natos qui fecerit hunc mundum; mhil istis simile reperio, nisi in Basilidis sententia, qui aiebat ab innato Patre per intermedios Eonas natas esse Dynamin et Soph.am; atque ex istis virtutes et principes et angelos qui primum cœlum condidere: ab istis alos angelos factos, qui cœlos alios produxerint: et tandem angelos postremi cœli habitatores, ab illis modo memoratis angelis factos, omnia quæ in mundo sunt constituisse. Ex Ireneo, lib. 1, cap. 21, n. 3.

(3) Inoour. Deest ea vox in codd. Roe, Casaub. et Grod.; ac paucis post lineis, dum Valentinianorum explicat sententiam de Christi origine, Christum solum, omisso Jesu, nominat Cyrillus. Verum quæ hic narrat, Valentiniani non de Christo sed de Jesu, nam utrumque distinxere, dicebant: Christumque cum Spiritu sancto post triginta Æonas omnes, a Mo.0gene sive No productos narrabant, muniendi fulciendique Pleroniatis causa; ne quis Honum simile quodam periculum incurreret, in quo Sapientia offenderat : Iren. lib. 1, cap. 2 n. 5. Jesum vero, non ad tricesimum locum, qui deficieme Sapientia vacuus esset, ut ait Cyrillus; sed in laudem et gratiarum actionem de restituta vel confirmata Sapientia, eruditisque onibus, ex ipsorum omnium symbolis conflatum dicebant, ibid.,

B

[ocr errors][ocr errors][merged small]

tem! Christus enim est Dei sapientia, unigenitus Filius. At ille ad femineam conditionem, et ad tricesimi elementi, postremique opificii locum, Dei sapientiam suo sermone dejecit : subjungitque Sapien iam, primum 99 Deum intueri coratam, cum vim fulgoris ferre non posset, cecidisse de cœlis, deque tricesimo numero abjectam esse : deinde ingemuisse, suisque gemitibus diabolum procreasse (5); casumque suum deflendo ex lacrymis mare effecisse. Vides impietatem? quo enim modo ex sapientia diabolus generatur; et de prudentia malitia, aut de lumine tenebræ? Addit diabolum alius genuisse, ex quibus nonnulli mundum sint fabricati; Christumque descendisse, ut homines a mundi auctore avocaret.

XIX. Audi vero quem Jesum Christum esse dicant, ut eos majore odio prosequare. Docent enim,

n. 6. Alia autem de Christo Jesu qui nos per incarnationem redemit, ejusdemque ex quatuor, rebus compositione tradebant, cap. 6, n. 1, et cap. 7, n. 2.

(4) Postremam inter deos, quæ, ut dicere non veretur, ma culo-femina est, ipsam esse Sapientiam. Hic quoque nonnulla peccat Cyrillus. 1° Masculofeminam facit Sapientiam. At Valentiniani nonnisi quatuor, seu octo priores Æonas masculo-feminas faciebant, Iren., lib. 1, cap. et n. 1, Sophiam vero seu Sapientiam, feminam et femineæ naturæ constanter aiebant apud Irenæum, sive lib. 1, cap. 1, n. 2, cum, sicut cæteros Eonas feminas deca is et duodeca is suo masculo compari, ita Sophiam Tueleto conjugabant: sive lib 1, cap. 2, n. 5, quo loci ainat ipsam peperisse substantiam informem, ejusdem cujus ipsa erat naturæ, feminam, olav çúcıv eix: Orkerav texsiv. Quamobrem lib. 1. cap 12, n. 5, Valentinianos rep ehendit Irenæus, quod suis ipsi principiis repugnantes Sophiam feminam sine sui comparis Thele i compl xa prolem peperisse vellent. Ac Cyrillus ipse feminam eam fuisse supponit, cum queritur quod Sapi tiam in feminea naturam dejecerint. Illud fo te in errorem de eadem masculo-femina conjecit Cyrillum, quod Sethiani vel Ophite Sophiam masculo femin m dicerent Iren., lib. 1, cap. 50, n. 3, vel quod ipsi Valentiniani Sopham Enthymesis suæ filiæ patrem appellaverint, ibidem. cap. 4, n. 1-: Ὁ γὰρ πατήρ αὐτῆς Σου qla xàrigerat. Cum Cyrillus Sapientiam in tricesimum elementum depressam queriu, alludit forte ad Marci bæretici hypothesia, qui Eonas singulos elementorum seu Interarum Græcarum nominibus designabat, apud Irenæum, lib. 1, cap. 14; sed corum prorsus a Valentimanis diversa hypothesis erat. In eo quod de casu Sophiæ et ejus productionibus n rrat, Sapientiam cum filia ejus Enthymesi sive Achamoth (quæ ipsa Sapientia appellanatur, Iren., lib. 1, cap 4, n 1, et cap. 5, n. 5) confundit. Nam Sapientiam, Deum primum cassó impetu videre constam non ex cœls sive Pleromate rejectam aiebant; sed cum proxime esset ut resolveretur, ab Horo seu Termino repressam et suffultam, suam cogitationem seu Achamoth extra Pleroma rejecisse. ipsam vero in eo remansisse docebant. Irenæus, lib. 1, cap. 2, n. 2 et 4.

(5) Suis gemitibus diabolum procreasse. Sapientiæ tribuit auctor, quod Enthymesi ejus sive Achamoth ascribebant Valentinam; nam ex tristitia ejus diabolum ortum duxisse docebant, quem appellabant Cosmocratorem, eumque etiam Demiurgi

« PreviousContinue »